مشخصات کلی طرح1-
عنوان تحقیق: مقایسه ی میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها
2- نوع طرح: بنیادی کار بردی* توسعه ای
3- گروه علمی طرح: علوم پزشکی علوم انسانی* علوم پایه فنی و مهندسی کشاورزی و دامپزشکی هنر و معماری
4- شاخه تخصصی طرح : گروه معلمان
5- بودجه پیشنهادی
6- پیش بینی مدت زمان اجرای طرح(به ماه): 9 ماه
7- محل اجرای طرح:
8- همکاران طرح: ( لازم است ترتیب مندرج در این قسمت در جدول صفحه 2 رعایت گردد)
ردیف نام و نام خانوادگی همکاران نشانی و شماره تماس
1 ابوالفضل عباسی لارستان- مدیریت آموزش و پرورش لارستان
2 ابوذر همتی لامرد- دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد
3 زینب هاشمی لامرد – شهرک فرهنگیان- پائین تر از مجتمع مسکونی امین
9- نام و نام خانواددگی پیشنهاد دهنده (مجری طرح): سید احمد هاشمی
امضای پیشنهاد دهنده
نشانی و شماره تلفن محل سکونت: لامرد – شهرک فرهنگیان - پائین تر از مسکونی امین
همراه: تاریخ:
مشخصات مجری و همکاران طرح (از درج نام و نام خانوادگی در این قسمت خود داری گردد)
1- مجری: سید احمد هاشمی
رشته و آخرین مدرک تحصیلی( مرتبط با موضوع طرح): دکترای برنامه ریزی درسی .
سال و محل اخذ مدرک: 1388 – واحدعلوم و تحقيقات تهران.
عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد: بررسی اثر بخشی کلاسهای جبرانی مدارس راهنمائی از دیدگاه مدیران ، دبیران و دانش آموزان .
عنوان رساله دکتری: بررسی میزان استفاده تفکر انتقادی در کتابهای درسی علوم اجتماعی مقطع متوسطه از دیدگاه دبیران استان فارس و ارائه الگوئی پیشنهادی برای تنظیم و تدوین کتابهای درسی
مرتبه علمی: مربی استادیار* دانشیار استاد
نوع همکاری با دانشگاه: تمام وقت* نیمه وقت
همکاران: ( لازم است ترتیب مندرج در صفحه 1 در این قسمت رعایت گردد).
ردیف رشته و آخرین مدرک تحصیلی مرتبه علمی نوع مسئولیت در طرح
1 مدیریت آموزشی – كارشناس ارشد -- همکار
2 آمار ریاضی- کارشناسی ارشد مربی همکار
3 مدیریت آموزشی- کارشناس ارشد -- همكار
مشخصات موضوعی طرح1- عنوان فارسی: مقایسه ی میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها
2- عنوان به انگلیسی:
Compare the compatibility of Islamic Azad University, Fars state properties from the perspective of faculty members of universities in the third millennium
3- واژه های کلیدی: (فارسی و انگلیسی)
دانشگاه هزاره سوم، پاسخگویی محیطی، رهبری دانشگاهی ، اعضای هیئت علمی ، برنامه درسی، فضای دانشگاهی، سیستم آموزشی.
University of the Third Millennium, environmental Responsibility, coherence, organization, leadership, Lzay faculty, curriculum, school climate, school system.
4-
چکیدههدف از انجام این طرح، مقایسه ی میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها می باشد. روش تحقیق مورد استفاده در این طرح، توصیفی – پیمایشی از نوع مقایسه ای است. جامعه آماری، شامل کلیه اعضاء هیات علمی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در سال تحصیلی 94 -93 می باشد. برای تعیین حجم نمونه، از طریق جدول مورگان اقدام خواهد شد و پس از آن با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از بین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و دولتی استان فارس، به صورت تصادفی تعدادی از دانشگاه ها انتخاب و اساتید آن واحد ها تا پوشش کامل حجم نمونه، مورد ارزیابی قرار می گیرند. برای گردآوری داده ها، از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده خواهد شد که روایی پرسشنامه از طریق نظر خواهی از متخصصین و تحلیل گویه بدست خواهد آمد و پایایی آن نیز از طریق آلفای کرونباخ، در فاصله زمانی دو هفته با انتخاب تصادفی 30 نفر از جامعه آماری، اقدام خواهد شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده، از روش های آماری توصیفی (جدول فراوانی، نمودار درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون T مستقل، تحلیل واریانس و T تک نمونه ای) استفاده خواهد شد.
5- بیان مسئله: آموزشی عالی به عنوان یک سیستم اجتماعی باز به منظور نقش آفرینی پربازده و تأمین الزامات محیطی می بایست فرآیندهای خود را به صورت هدفدار و متناسب با تغییرات و تحولات محیطی تنظیم و تعدیل نماید (هاشمی و عباسی، 2014). بنابراین استقرار سیستمی که منجر به تناسب محیطی و انسجام سازمانی دانشگاه های قرن حاضر شود؛ و در عین حال پاسخگوی شرایط، الزامات و اقتضائات محیطی شود؛ ضرورت دارد (اِفرون و همکاران، 2011). در واقع می توان گفت: امروزه یکی از چالش های فراروی دانشگاه های هزاره ی جدید مفهوم دانشگاه نو و شناسایی ویژگی های اساسی این نوع دانشگاه ها می باشد (گیرتز ، 2007). مسائلی چون ظهور تفکرات مدرن، مدیریت دانش-محور، پیشتازی در فعالیت ها، توسعه فضای رقابتی، دسترسی سریع و آسان به منابع آموزشی بدون محدودیت زمانی و مکانی، تغییر چرخه نیم عمر اطلاعات، یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده و ... این ضرورت را اجتناب ناپذیر نموده است که باید دیدگاه های سنتی به آموزش عالی متحول گردیده و ساختارهاس سنتی و قدیمی و ناکارآمد تغییر یابند (ولاسکنو و گرنبرگ ، 2007).
دانشگاه ها مانند هر سازمان اجتماعی دیگری دریافته اند که همراستایی با تغییر و تحولات نیازمند تغییر در کارکردهای درونی و بیرونی خود است و بهره برداری هر چه بیشتر از محیط و تغییرات آن و نیز غلبه بر ضعف ها و پوشش هر چه بیشتر نقاط قوت از جمله واکنش های مؤثر در مواجهه با تغییرات قلمداد می شود. بدیهی است رسیدن به این مهم در سایه ویژگی هایی همچون آگاهی هیجانی، شناخت هیجانی، هوش عاطفی، مدیریت تحولی، مدیریت بحران، رویکردهای دیفیوژنی یا تسری بخشی، رویکرد اکولوژیکی یا بوم شناختی، رویکرد هویتی و .... حاصل شده است (شاه طلبی، 1387). بر این اساس می توان گفت: آنچه تا بحال متخصصان آموزش عالی جهان پیرامون تحلیل چشم انداز دانشگاه ها در قرن بیست و یکم به دست داده اند بیانگر قطعیت گذر از دانشگاه سنتی و ورود به نظام متمایز از ساختار و محتوای دانشگاه ها است. اینکه دانشگاه آینده چگونه شکل خواهد گرفت و چه کارهایی خواهند داشت بیشتر به قدرت تطابق و برنامه ریزی و رویکرد فرهنگی این جوامع به این نهاد بستگی دارد (ذوالفقاری، 1385). دانشگاه های قرن بیست و یکم دریافته اند که باید خود را با ویژگی های سازمان قرن بیست و یک هماهنگ نمایند از جمله آن که:
- به سیستم باز مبدل شوند، یعنی دائماً با محیط خود در تعامل باشند.
- به علت محیط پر تلاطم و غیر قابل پیش بینی همراستایی با شرایط تغییر محیطی را فراگیرند.
- صحت سازمانی خود را بر اساس معیارهای سیستمی ارزیابی نمایند.
- با تأکید بر فناوری، شرایط بازار، شرایط سیاسی، اقتصادی و جو فرهنگی-اجتماعی در محیط های متفاوت به حیات خویش ادامه دهند.
- به استقبال تغییر بروند.
- ایده را سریعتر به عمل تبدیل کنند.
- از اطلاعات به عنوان یک عامل مهم سازمانی بهره جویند.
- نیازمندیهای خود را در قالب دانش جدید، فرهنگ جدید و عقاید جدید ترسیم نمایند (ایران زاده، 1381).
بر این اساس با توجه به اینکه استان فارس به عنوان یکی از قطب های علمی کشور می بایست نیازها و الزامات آموزش عالی را به طور منظم و منسجم مورد بازنگری و ارزسیابی قرار دهد؛ پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال می باشد که آیا تفاوت معناداری بین میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های اساسی دانشگاه های هزاره سوم وجود دارد؟
6- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق: تحولات شگرف انتهای قرن بیستم و پیش بینی انقلابات علمی، اطلاعاتی و مدیریتی در قرن بیست و یکم، مبین ابهام اساسی فراروی بشریت در مواجهه با آینده است. نقش محوری سازمان ها در شکل گیری و رهبری این تحولات انکار ناپذیر است. امروزه سازمان ها و به ویژه آموزش عالی، با توجه به نقش فزاینده ای که در زمینه پیشرفت و ارتقای کشورها به عهده گرفته اند، موظفند به طور دائمی ساختارهای سازمانی و نیازهای خود را جهت پاسخگو بودن در برابر رسالت های خود، مورد بازنگری و ارزشیابی قرار دهند (هاشمی و عباسی، 1391). در واقع، یکی از مهم ترین و اساسی ترین فعالیت ها در سازمان جهت همگامی مثبت با تغییرات و توانائی رقابت سالم در جامعه استفاده از سیستم های بهبود پاسخگویی جهت رسیدن به هدف های مطلوب و سازنده آن سازمان محسوب می شود (مورفی و دتنو ، 2003). به تعبیری می توان گفت: عصر ما عصر تغییرات است و انسان امروز دستخوش امواج تغییرات است. از این رو وجود سازمان های مناسب در هر جامعه ای که بتواند با پاسخگویی مناسب، در برابر امواج تغییرات از عهده ی وظایف خود برآیند، از مهم ترین وسایل دسترسی به ترقی و پیشرفت است.
تغییر و تحولات شتابناک، عدم اطمینان و پیچیدگی محیطی از جمله ویژگی های آموزش عالی قرن حاضر می باشد. در این فضا، دانشگاه در پی تحقق اهداف و رسالت های خود و نقش آفرینی مطلوب می باشند. بی تردید چنین شرایطی میدان رقابتی را بین دانشگاه و محیط به وجود آورده که آن ها را ناگزیر به استفاده از متدهایی می کند که بتوانند علاوه بر حفظ و بقای خود در این شرایط پاسخگوی نیازهای درونی و برونی خود باشند (هاشمی، 1392). سازمان ها به عنوان سیستم برای بقای خود به ماده، انرژی و اطلاعات نیاز دارند. مطابق دیدگاه وابستگی منابع، محیط به عنوان محل دستیابی به منابع کمیاب برای اعمال فرآیندهای فنی و سازمانی ایفای نقش می کند. محیط منابع را به سیستم هایی می دهد که بتوانند کارکردهای بهتری در محیط داشته باشند و در راستای ارزش ها، سیاست ها و خواسته های محیط عمل نمایند. یعنی به عبارتی پاسخگوی محیط درونی و بیرونی خود باشد (هوی و میسکل ، 2012). در این باره ترک زاده و عباسی (2014)، طراحی مجدد نظام آموزش عالی را به گونه ای توصیه می کنند که با تغییرات راهبردی خود را سازگار نمایند و اولویت های خود را بر مبنای ارایه ی خدمات و پاسخگویی به نیازهای محیطی تبیین نمایند.
بر این اساس با توجه به این که آموزش عالی در میدان رقابت می بایست نقشی اساسی و معنادار ایفا نماید (فرد ، 2010). و مشکل اساسی دانشگاه های امروز نبود تناسب محیطی لازم می باشد (دآندرا و گوسلینگ ، 2005). به منظور پاسخ به شرایط محیطی ضرورت دارد ویژگی های اساسی دانشگاه های هزاره سوم به نحو مطلوب و کارآمدی شناسایی شود و با انطباق دانشگاه ها با این ویژگی ها کاستی ها شناسایی شود تا آموزش عالی نقشی پربازده داشته باشد. بر همین اساس پژوهش حاضر به دنبال مقایسه میزان انطباق دانشگاه-های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم می باشد.
7- اهداف تحقیقاهداف کلی: 1- مقایسه ی میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها
اهداف ویژه: 1- ارزیابی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه پاسخگویی محیطی.
2- ارزیابی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه رهبری دانشگاهی.
3- ارزیابی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه اعضای هیئت علمی.
4- ارزیابی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه برنامه درسی.
5- ارزیابی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه فضای دانشگاهی.
6- ارزیابی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه سیستم آموزشی.
7- مقایسه نظرات اعضای هیئت علمی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در رابطه با میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم
8- متغیر های تحقیق: الف) تعاریف نظري
• پاسخگویی محیطی
ترک زاده و عباسی (2014)، یک سازمان پاسخگو را سازمانی تعریف می‌کند که نه تنها در محیط خود دوام می‌آورد، بلکه در یک برهه زمانی طولانی نیز به اندازه کافی سازش کرده و توانایی‌های بقا و سازش خود را به طور مداوم توسعه و گسترش می‌دهد. سازمان های پاسخگو به نیازهای محیط درونی و بیرونی به طور موفقیت‌آمیزی پاسخ داده و نیروهای داخلی و خارجی سازمان را به طور اثربخش در جهت اهداف و مقاصد اصلی در نظر گرفته شده هدایت می‌کند.
پاسخگویی تنها شامل توانایی سازمان برای انجام وظایف به طور مؤثر نیست، بلکه شامل توانایی سازمان برای رشد و بهبود مداوم خود با توجه به تغییرات محیطی نیز می‌باشد. افراد سازمانی، در سازمان‌های پاسخگو، کارکنانی متعهد و وظیفه شناس، با روحیه و عملکرد بالا هستند. سازمان پاسخگو جایی است که افراد می‌خواهند در آنجا بمانند و کار کنند و به آن افتخار نموده و متناسب با تغییرات محیطی اقدام مناسب را به عمل می آورند (جنسن ، 2000).
• رهبری دانشگاهی
رهبری یعنی هنر نفوذ بر زیردستان به‌نحوی که آنها به‌صورت داوطلبانه و از روی رغبت فعالیتهای از پیش تعیین‌شده‌ای را در چارچوب اهداف معینی انجام دهند. برخی از صاحب‌نظران، رهبری را یکی از وظایف مدیران قلمداد می‌کنند. درحالی‌که در مقابل، برخی، رهبری را بسیار فراتر از مدیریت می‌دانند و معتقدند که رهبران سازمان‌ها الزاماً مدیران سازمان‌ها نیستند (الوانی، 1385). از جمله ویژگی های رهبری دانشگاهی هزاره سوم می توان به جهان محوری، هوش رهبری، مدیریت بحران، آشنایی با شیوه های مدیریت فراملیتی و جهانی، نگرش سیستمی و ... اشاره نمود.
• برنامه درسی
برنامه درسی محصول برنامه ریزی درسی است. شامل سازماندهی یک سلسله فعالیتهای یاددهی و یادگیری به منظور ایحاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده ها و ارزشیابی میزان تحققق این تغییرات است. بنابراین فرایند برنامه ریزی درسی شامل سازماندهی فعالیت ها و ارزشیابی می باشد و هدف آن ایجاد تغییرت مطلوب و محور آن یادگیرنده است (هاشمی، 1392).
• سیستم آموزشی
سیستم مجموعه ای منظم از فرآیندها می باشد. سیستم آموزشی عبارتست از روش ها، اصول و خط مشی های مشخص آموزشی در یک نظام آموزشی.
• اعضای هیئت علمی
عضو هیأت علمی دانشگاه عنوان کلی برای مدرسان دانشگاه است که به مراتب اصلی مربی، استادیار، دانشیار و استاد تقسیم می‌شود. یک عبارت پیشنهادی جایگزین برای آن هموند گروه دانش گستران دانشگاه است. هیات علمی در ایران به دو دسته هیات علمی آموزشی و هیات علمی پژوهشی تقسیم بندی می‌شود. هیات علمی پژوهشی، بصورت موظف تدریس انجام نداده و به امور پژوهشی صرف می‌پردازد (در پژوهشگاهها بسیار رایج است) ولی هیات علمی آموزشی، علاوه بر امور پژوهشی، موظف است ساعاتی در هفته را (بین ۱۰ تا ۱۶ ساعت - بسته به مرتبه علمی و ... دارد) به امور آموزشی بپردازد (هاشمی، 1392).
• فضای دانشگاهی
«هوى و ميسكل» جو يا فضای سازمانى را در يك مدرسه، چنين تعريف مىكنند: « جو يا فضای سازمانى، اصطلاح وسيعى است كه به ادراك معلمان ازمحيط عمومى كار در مدرسه اطلاق شده و متاثر از سازمان رسمى، غير رسمى،شخصيت افراد ورهبرى سازمانى است.»
از نظر « ليتوين » و« روبرت استرينج ر» جو سازمانى چنين است: « ادراكاتىكه فرد از نوع سازمانى كه در آن كار مىكند دارد و احساس او به سازمان برحسبابعادى مانند استقلال، ساختار سازمانى، پاداش، ملاحظه كاريها، صميميت و حمايت و صراحت. « هالپین و کرافت » در تعریف جو سازمانی می گویند: « ویژگی های درونی که یک سازمان را از سازمان دیگر متمایز ساخته و روی رفتار افراد آن تاثیر می گذارد، جو سازمانی نامیده می شود. این جو سازمانی به وسیله ادراکات کارکنان و توصیف های آنان از ویژگی های درونی سازمان سنجیده می شود.
ب) تعریف عملیاتی:
در این پژوهش به منظور بررسی میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم از یک پرسشنامه محقق ساخته بر اساس مؤلفه های تأثیرگذار بر کیفیت دانشگاه ها استفاده خواهد شد.
9- سؤالات تحقیق الف) سؤال اصلی: آیا تفاوت معناداری بین میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها وجود دارد؟
ب) سؤالات ویژه:
1- وضعیت دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه پاسخگویی محیطی چگونه است؟
2- وضعیت دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه رهبری دانشگاهی چگونه است؟
3- وضعیت دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه اعضای هیئت علمی چگونه است؟
4- وضعیت دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه برنامه درسی چگونه است؟
5- وضعیت دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه فضای دانشگاهی چگونه است؟
6- وضعیت دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در زیر مؤلفه سیستم آموزشی چگونه است؟
7- آیا تفاوت معناداری بین نظرات اعضای هیئت علمی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس در رابطه با میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم وجود دارد؟
10- ادبیات یا پیشینه تحقیق:الف)تحقيقات داخلي:
پازارگادی در رساله ی دکترای خود در سال (1377) با عنوان « طراحی الگویی جهت اعتبار بخشی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور» سعی داشته است، الگوی اعتبارسنجی را در عمل پیاده سازد. این پژوهش در پی پاسخگویی به دو سؤال عمده ی زیر است:
1. چه الگویی را می توان برای آموزش عالی کشور در امر اعتبارسنجی طرح نمود؟
2. آیا الگوی پیشنهادی از اعتبار ملی برخوردار است؟
محقق برای تعیین عوامل مورد ارزیابی، به عواملی که در اعتبار بخشی مراکز آموزش عالی کشورهای مختلف جهان مورد استفاده قرار گرفته اند، توجه و تمرکز داشته است. در تعیین شاخص ها نیز دو شاخص کلی در نظر گرفته است:
1- شاخص های ساختاری: این شاخص ها نشان دهنده ی وضعیت اجرایی نظام آموزش عالی و روابط بین آن هاست.
به وسیله ی این شاخص ها می توان متغیرهای مهم کیفی و کمی و نیز کیفیت بازده نظام آموزشی را تضمین نمود.
2- شاخص های بازدهی: شاخص های بازدهی برای ارزیابی سرمایه ی هزینه شده درآموزش و باتوجه به هدف ها، روش ها، و بازده در نظر گرفته می شود.
در این تحقیق وزن هر یک از عوامل با استفاده از نظرات متخصصان تعیین شده است. در این رابطه برای هر کدام از عوامل پرسشنامه ای خاص، حاوی سؤالاتی با طیف ارزشی صفر تا 7 تهیه و در اختیار متخصصان قرار داده شد. محقق با تکیه بر شاخص های انتخابی خود الگویی را پیشنهاد نموده است و به فلسفه، اصول و مبانی نظری، اهداف و ساختار و مراحل اجرایی آن اشاره نموده است.
بازرگان و همکاران نیز در پژوهش خود در سال (1375)، به ارزیابی گروه های علوم پزشکی دانشگاه تهران و کرمان پرداختند. عوامل مورد ارزیابی در این طرح عبارت بودند از: سازمان و مدیریت با 10 نشانگر، دانشجویان با 8 نشانگر، دوره های آموزشی مورد اجرا با 6 نشانگر، فرایند تدریس-یادگیری با 4 نشانگر و دانش آموختگان با 8 نشانگر، در ضمن، ابزار گرد آوری اطلاعات، پرسشنامه، مصاحبه و چک لیست بود.
نتایج این طرح نشان داد فرایند تدوین اهداف براساس سرفصل دروس به وسیله ی اعضای هیأت علمی تدوین می گردد. مطلوبیت عوامل درونداد، فرایند و برونداد را می توان براساس یک گستره ی سه سطحی مطلوب، نسبتاً مطلوب و نامطلوب ارزیابی کرد (بازرگان، فتح آبادی و عین اللهی، 1379).
پژوهش دیگری در خصوص ارزیابی و اعتبار سنجی در آموزش عالی توسط فرزیان پور در سال (1377) با عنوان « ارزیابی خدمات آموزشی، درمانی بیمارستان های دانشگاه های علوم پزشکی مستقر در تهران براساس الگوی اعتبار بخشی» انجام شد.
هدف این پژوهش قضاوت بالینی درباره ی ماهیت رشته های تخصصی و فوق تخصصی، ارتقاء کیفیت آموزش پزشکی و نیز، عرضه ی خدمات بهداشتی و درمانی تخصصی در بیمارستان های آموزشی در مقایسه با استانداردهای مورد نظر است.
سؤالات زیر در این پژوهش مطرح شد:1. ارزیابی خدمات درمانی- آموزشی بیمارستان های آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی چگونه انجام می شود؟
2. با استفاده از کدام الگو می توان درباره کیفیت علمی- آموزشی بیمارستان های فوق قضاوت کرد؟
3. الگوی مورد نظر را چگونه می توان به کار برد؟
4. عوامل نمایانگر تغییرات کیفیت آموزشی- درمانی در این الگو چگونه است؟
از آن جا که محقق به عوامل مختلفی اشاره داشته است و سعی در وارد کردن عوامل مؤثر در آموزش عالی در پژوهش خود نموده است این مورد از نقاط قوت پژوهش به شمار می رود اما بهتر بود عوامل ، هر یک بر نگرشی نظام مند استوار بوده و بر اساس آن دسته بندی می شدند (فرخ نژاد،1384).
ابزارهایی که در انتها برای ارزیابی وضعیت دانشگاه پیشنهاد شده است بسیار محدود بوده و بسیاری از عوامل و شاخص های لازم برای ارزیابی جامع یک واحد آموزشی را در بر نمی گیرد. ویژگی های فنی ابزارها نیز ذکر نشده است، بهتر بود محقق پس از اجرای مراحل ارزیابی و ترسیم ساختار الگو عوامل مرتبط با کار خویش را مشخص می کرد (محمدی، 1381).
محمدی در سال (1381) پژوهشی با عنوان «ارزیابی درونی کیفیت گروه آموزشی ریاضی محض-کاربردی دانشگاه صنعتی امیرکبیر» انجام داد. هدف اصلی این پژوهش اجرای الگوی ارزیابی درونی در گروه آموزشی ریاضی دانشگاه صنعتی امیر کبیر در جهت آشکار نمودن جنبه های مختلف کیفیت ( درونداد، فرایند و برونداد) و بهبود ارتقای کیفیت گروه یاد شده بود. 7 دسته عامل در ارزیابی درونی گروه در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت که نتایج حاصل به شرح زیر است: مدیریت و سازماندهی گروه، دانشجویان، فرایند تدریس-یادگیری، دوره های آموزشی مورد اجرا، امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی و دانش آموختگان کارشناسی همگی نسبتاً مطلوب، اعضای هیأت علمی و دانش آموختگان کارشناسی ارشد در سطح مطلوب ارزیابی گردیدند.
کیذوری در سال (1379) پژوهشی با عنوان « طراحی الگوی مناسب برای ارزیابی درونی گروه پرستاری دانشگاه علوم بهزیستی تهران» انجام داد. هدف پژوهش گر پاسخ به این سؤال بوده است که تا چه اندازه ایجاد و توسعه ی نظام ارزیابی درونی در گروه مورد نظر می تواند بهبود کیفیت را فراهم آورد؟ جهت پاسخگویی به این سؤال، اهداف ویژه ای را مطرح و سپس در خصوص هر کدام سؤالاتی را به شرح زیر مطرح نموده است:
1- چه عوامل و ملاک هایی برای ارزیابی درونی گروه آموزشی پرستاری مناسب است؟
2- اجرای الگوی ارزیابی درونی در گروه آموزش پرستاری طی چه مراحلی انجام می شود؟
3- به نظر اعضای هیأت علمی گروه آموزشی پرستاری انجام ارزیابی درونی تا چه حد در بهبود کیفیت گروه مؤثر است؟
4- الگوی ارزیابی درونی چگونه می تواند در دیگر گروه های آموزشی دانشگاه علوم بهزیستی به کار گرفته شود؟
روش تحقیق خود را از نوع توصیفی و تحقیق و توسعه ذکر کرده است. جامعه آماری شامل شش زیر جامعه مدیران گروه، اعضای هیأت علمی، دانشجویان، دانش آموختگان، سرپرستان دانش آموختگان و کارکنان اداری- مالی بود. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه، مصاحبه و چک لیست بود که نتایج زیر حاصل شد:
الف) اهداف گروه در مقطع کارشناسی ارشد تحقق یافته اما در مقطع کارشناسی، اهداف گروه به طور کامل محقق نشده است. همچنین بر سر راه دستیابی به اهداف پژوهشی و خدمات تخصصی گروه موانعی وجود دارد که راه کارهای لازم جهت برطرف نمودن موانع تحقق اهداف یاد شده از سوی گروه اتخاذ شده است.
ب) از بین هفت عامل مورد ارزیابی، دوره های آموزشی کارشناسی ارشد و دانش آموختگان این دوره در سطح مطلوب و سایر عوامل در سطح نسبتاً مطلوبی ارزیابی گردید.
ج) با اجرای این طرح در گروه آموزشی پرستاری، رغبت اعضای هیأت علمی در پذیرش مسئولیت جمعی برای بهبود کیفیت گروه برانگیخته شد و تصویری واقعی از جنبه های مختلف کیفیت گروه فراهم گردید.
د) به منظور بهبود کیفیت گروه آموزش پرستاری اعضای کمیته ارزیابی درونی با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهادها و راه کارهای لازم را ارائه کردند.
در پژوهش دیگری که احمدی در سال (1383) در ارتباط با« ارزیابی درونی کیفیت گروه مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران انجام داد. عوامل: مدیریت و سازماندهی گروه، دانشجویان، فرایند تدریس-یادگیری، دوره های آموزشی مورد اجرا، امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی و دانش آموختگان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این ارزیابی نشان داد: مدیریت و سازماندهی گروه، دوره های آموزشی مورد اجرا وضعیت نسبتاً مطلوبی داشتند و دانشجویان، فرایند تدریس یادگیری امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی و ضعیت مطلوبی دارا بودند.
آراسته، سبحانی نژاد و همایی در سال (1386) در پژوهشی با عنوان وضعیت دانشگاه های شهر تهران در عصر جهانی شدن از دیدگاه دانشجویان را مورد ارزیابی قرار دادند. و وضعیت کنونی این دانشگاه ها در 6 محور تسلط عملی وقتی استادان، مناسب بودن محتوا، شیوه های تدریس، ارزیابی پیش رفت تحصیلی دانشجویان و منابع، امکانات و تجهیزات را توصیف نمودند. نتایج نشان داد تسلط علمی و فنی استادان بالاتر از حد متوسط، محتوای دروس متوسط، شیوه های تدریس بالاتر از حد متوسط، پیش رفت تحصیلی متوسط و منابع، امکانات و تجهیزات (فضای فیزیکی) نیز بالاتر از حد متوسط از نظر کیفی هستند.
باقرزاده خواجه و باقرزاده نیز در سال (1388) به بررسی کیفیت خدمات مراکز آموزش عالی تبریز با استفاده از مدل سروکوال و رتبه بندی مراکز با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی پرداختند. نتایج این پژوهش نشان داد مراکز مورد نظر در تمامی ابعاد دارای شکاف بوده و نتوانسته اند انتظارات دانشجویان را برآورده سازند.
ب) تحقيقات خارجي
چی وارن جرج (2008) در تحقیقی که با عنوان مطالعه ی عوامل مرتبط با آموزش عالی در قرن بیست و یکم در دانشگاه های تحت حمایت خواهران مقدس مسیح بانکوک انجام داده است . پس از تجزیه و تحلیل به نتایج زیر دست یافته است:
1- مؤسسات آموزشی مورد مطالعه از لحاظ مؤلفه های مورد تأکید ارتقای کیفیت در وضعیت مطلوبی قرار داشتند.
2- در بررسی روابط عوامل استاد، تمرینات گروهی، سیستم های کار و تکنولوژی، اهداف و عملکرد و انگیزه دهی و تمرینات اجرایی و مدیریتی رابطه مثبت بین عوامل فوق را نشان می دهد.
«آلوز» و «وییرا» در پژوهشی که در سال 2006 در خصوص کیفیت خدمات مؤسسات آموزشی عالی پرتغال انجام دادند نتیجه گرفتند این دانشگاه ها، در زمینه مدیریت و سازماندهی گروه، دانشجویان، فرایند تدریس-یاگیری، دوره های آموزشی مورد اجرا،امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی و دانش آموختگان همگی وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند و اعضای هیأت علمی و دانش آموختگان در سطح مطلوب ارزیابی گردیدند.
در پژوهش دیگری که « یلماز و همکارانش » در سال 2007 در خصوص کیفیت خدمات در نظام آموزش عالی ترکیه در دو دانشگاه انجام دادند؛ هفت عامل مورد ارزیابی قرار گرفت. در این ارزیابی عوامل مدیریت و سازماندهی گروه، دانشجویان، فرایند یاددهی- یادگیری و دوره های آموزشی مورد اجرا وضعیت مطلوبی داشتند اما دانش آموختگان از وضعیت خود راضی نبودند.
بنا بر پژوهشی که دانشگاه لاتروب در مارس 1994 به منظور ارزیابی برای بازخورد انجام داد و به عنوان یک «مجموعه کار کیفیت» که شامل چهار جز است مطرح شد:( لیم،72:2001)
1- تعیین نقش دانشگاه بر طبق پژوهش و خدمات مستقیم اجتماعی در حیطه ی رسالت و اهداف دانشگاه؛
2- توصیف ارزیابی خود دانشگاه از اثربخشی خط مشی ها و فرایندهای انجام شده؛
3- نشان دادن قضاوت دانشگاه یا گروه آموزشی در خصوص کیفیت نتایج، نقاط قوت و اولویت برای بهبود ( نتایج ارزیابی درونی)؛
4- ارایه ی فعالیت ها و اقدامات اصلاحی؛
این پژوهش برای ارزیابی دوره کارشناسی رشته های مختلف دانشگاه در ارتباط با گویه های برنامه ی درسی، امکانات و تجهیزات، مدیریت و گروه های آموزشی، پژوهش و امور مالی انجام شد. نتایج در ارتباط با این پژوهش نشان داد امکانات و تجهیزات و امور مالی سطح مطلوبی دارند و پژوهش، برنامه ی درسی و مدیریت گروه های آموزشی و هیأت علمی سطح نسبتاً مطلوبی دارند. در نهایت این شورا اصلاحات بهبود را ارائه داد.
کرفتینگ (2005) در پژوهش خود نشان داد؛ دانشگاه های امروز به منظور متناسب سازی ساختار خود با شرایط می بایست اصلاحات آموزشی لازم را انجام دهند و به دانشجویان، کارکنان و اساتید توجه خاصی نمایند و به دنبال توانمندسازی آن ها باشند.
آقاقلو (2006) در تحقیق خود به این نتیجه رسید که در دانشکده تعلیم و تربیت دانشگاه آنادولو ترکیه، فرهنگ و ساختار مطلوب برای تبدیل شدن به یک دانشگاه برتر وجود دارد.
پترسون (1999) در پژو هشي نشان می دهند عواملی نظیر ساختار سازمانی، دانش، تصمیم گیری مشارکتی، باز بودن روابط از بالا به پایین و توجه به هدف های عملکردی بالا در ایجاد یک دانشگاه متناسب با شرایط روز تاثيري زياد دارد.
نتایج تحقیقات متس و ترکوف (2007) نیز مؤید این نکته است که مدیران ارشد دانشگاه ها می بایست؛ موقعیت هایی را برای بهبود وضعیت اعضای هیئت علمی از لحاظ علمی با برگزاری دوره های آموزشی به وجود آورند.
مشخصات اجراي طرح:1- نوع مطالعه، روش و نحوه اجرای تحقیق: این تحقیق از لحاظ نوع هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوري داده ها توصیفی-پیمایشی از نوع مقایسه ای است. با توجه به اینکه هدف از این پژوهش کاربرد عملي دانش می باشد، تحقیق کاربردی می باشد. تحقیق توصیفی شامل مجموعه روشهایی است که هدف آن توصیف شرایط یاپدیده های مورد بررسی است. با اجرای این تحقیق، داده های لازم در مورد وضعيت میزان انطباق دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس با ویژگی های دانشگاه های هزاره سوم جمع آوري مي شود و سپس به تحليل و تفسير مقایسه ای اطلاعات حاصل از پردازش داده ها پرداخته مي شود.
2-ابزار گردآوری داده ها: براي گردآوري داده ها در اين تحقيق از پرسشامه محقق ساخته براساس ویژگی های آموزش عالی هزاره سوم استفاده خواهد شد. براي اين منظور پرسشنامه اي در راستاي اهداف ويژه تهيه و اجرا مي شود. روايي پرسشنامه از طريق نظر خواهي از متخصصين بدست خواهد آمد. براي ارزيابي پايائي پرسشنامه نيز از طريق آلفاي كرونباخ و در فاصله زماني دو هفته با استفاده از 30 نفر از جامعه آماري اقدام خواهد شد.
3) جامعه آماري، حجم نمونه گيري و شيوه تجزيه و تحليل داده ها:
الف) جامعه آماری: جامعه آماری اين تحقیق کلیه اعضاء هیئت علــمی دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فـارس در سال تحصیلی93-1392 مي باشد.
ب) نمونه و روش نمونه گيري: براي تعيين حجم نمونه مورد نیاز از طريق جدول مورگان اقدام خواهد شد. پس از آن با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از بین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و دولتی استان فارس به صورت تصادفی تعدادی از دانشگاه ها انتخاب و اساتيد آن واحدها و مراکز مورد ارزیابی قرار می گیرند تا این که حجم نمونه مورد پوشش قرارگیرد. «این نمونه گیری هنگامی مورد استفاده قرار می گیرد که حجم جامعه ی مورد نظر، بسیار بزرگ یا نامحدود است، لیستی از اعضای جامعه ما در دست نیست و یا توزیع جغرافیایی اعضاء به گونه ای پراکنده می باشد که دسترسی به همه ی آنان مقدور نیست، بنابراین در چنین مواردی از میان نواحی یا مناطق، چند ناحیه یا منطقه به طور تصادفی انتخاب می شود. سپس از آن ناحیه یا منطقه گزینش نمونه انجام می گیرد» (نادری و سیف نراقی،1387). (توضیحاً اینکه در اختصاص نمونه به سهم اعضاء جامعه آماری در دانشگاه آزاد اسلامی و دولتی توجه می شود.)
ج) شیو ه تجزیه و تجلیل داده ها: پس از توزیع پرسشنامه ها و جمع‌آوري پاسخ‌هاي آزمودني ها، جهت تجزيه و تحليل داده‌هاي بدست آمده از روش‌هاي آماري توصيفي از قبیلِ فراوانی، درصد فراواني، نمودار میله ای، میانگین و انحراف معيار و نیز روشهای آمار استنباطي مثل آزمون t برای دو نمونه ی مستقل، تحلیل واریانس دو عاملی و نیز آزمون فریدمن در سطح معناداری 0.05 استفاده می-شود. فرآیند تجزيه و تحليل داده ها و انجام آزمون‌هاي آماري توسط نرم افزار SPSS می گیرد.
4- محدودیت های تحقیق:
1- افت نمونه ها در جريان جمع آوري داده هاي تحقيق
2- در نظر گرفتن دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی استان فارس و در نظر نگرفتن دانشگاه های آزاد اسلامی و دولتی دیگر استان ها.
3- ميزان و چگونگي آشنايي جامعه آماري با متغير هاي اساسي تحقيق
4- ملاحظات اخلاقی (در صورت ضرورت): اطلاعات بدست آمده از اين تحقيق،قابل تعميم به اين جامعه آماري و با در نظر گرفتن شرايط حاكم مي باشد.
5- فهرست منابع: الف) منابع فارسی1- آراسته، ح. سبحانی نژاد، م و همایی، ر. (1386). وضعیت دانشگاه های شهر تهران در عصر جهانی شدن از دیدگاه دانشجویان. فصلنامه ی پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، سال چهاردهم، شماره ی چهارم.
2- احمدی، م. (1383). ارزیابی درونی کیفیت گروه مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران. پایان نامه ی کارشناسی ارشد رشته ی تحقیقات آموزشی، تهران: دانشگاه تربیت معلم.
3- ایران زاده، سلیمان. (1381). مدیریت تطبیقی در چارچوب پارادایم های جدید. تبریز، مرکز آموزش مدیریت دولتی تبریز، چاپ اول.
4- بازرگان، ع. ( 1375). کاربرد ارزیابی آموزشی در بهبود کیفیت آموزش عالی با تأکید بر آموزش پزشکی. تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دبیرخانه ی نظارت و ارزشیابی و گسترش دانشگاه های علوم پزشکی تهران.
5- بازرگان و همکاران. (1379). رویکرد مناسب ارزیابی درونی برای ارتقاء مستمر کیفیت گروه های آموزشی در دانشگاه های علوم پزشکی. مجله ی روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران: دوره ی جدید، سال پنجم.
6- پازارگادی، م. ( 1377). الگویی جهت اعتبار بخشی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور در بخش دولتی و غیردولتی. رساله ی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی: واحد علوم و تحقیقات.
7- ذوالفقاری، ر. (1385). آینده پژوهی در نظام آموزش عالی، چکیده مقالات همایش چالش های فراروی مدیریت در نظام های آموزشی، مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق.
8- شاه طالبی، بدری. (1387). بررسی مؤلفه های رهبری مبتنی بر ارزش ها به منظور ارائه چارچوبی مناسب در دانشگاه آزاد اسلامی، پایان نامه دکتری.
9- عباسی، ابوالفضل؛ هاشمی، سید احمد (1391). تحول و نوآوری در نظام آموزش عالی با همگرایی میان مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی. دومین همایش تحول و نوآوری در مدیریت آموزش عالی استان فارس.
10- فرخ نژاد، خ. (1384). ارزیابی کیفیت درونی و بیرونی دوره های کارشناسی ارشد و دکترای گروه های مدیریت آموزشی،روانشناسی تربیتی و جامعه شناسی دانشگاه شیراز. رساله ی دکترای دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم تهران.
11- فرزیان پور، ف. (1377). ارزیابی خدمات آموزشی-درمانی بیمارستان های آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی مستقر در تهران براساس الگوی اعتبارسنجی. پایان نامه ی دکتری.
12- کیذوری، ا. (1379). طراحی الگوی مناسب برای ارزیابی درونی گروه های پرستاری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران. پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشکده ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران.
13- محمدی، ر. (1381). ارزیابی درونی کیفیت گروه آموزشی ریاضی دانشگاه صنعتی امیرکبیر. پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده ی روانشناسی و علوم تربیتی.
14- هاشمی، سید احمد. (1392). آموزش عالی (مفاهیم و رویکردها)، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد.
15- هاشمی، سید احمد. (1392). برنامه ریزی درسی (اصول و کاربرد)، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد.
ب)منابع خارجی:1- Agaoglu, E. (2006). The Reflection of the learning organization concept to school of education, Turkish online journal of distance education Vol. 7, No. 1, Article. 12.
2- Alves, A., Vieira, A. (2006). Quality in higher education Institution, Portugal: Estefanilha.
3- D' Andrea .C & Gosling .D.(2005). Improving teaching & learning higher education, England: Licensing Agency.
4- Effron .M, Gandossy .R & Goldsmith .M.(2011). Human Resources in the 21 st Century.
5- Fred .David, R. (2010). Strategic management (12th Ed.). New York: Macmillan Publishing Company.
6- Girtz.B.(1999).The quality concept in higher educational, "http://www.uou.uadom.uu.se/kvalad/bidrkonf.html.
7- Hashemi, said Ahmad & Abbasi Abolfazl (2014). Investigating the Relationship Between knowledge Management and Organizational Culture Shiraz Journal of System Management Special Issue, 55-62.
8- Hoy, K.W., Miscall, G. C. (2012). Educational Administration Theory, Research, and Practice. International Edition.
9- Jensen, Lotte (2000). Image of Accountability in Danish public sector reform, Institute of political sience university of Copenhagen. www. In puma. Nan/ research/ papers/ Sydney/ lotte. Jensen. Html.
10- Krefting, D. V. (2005). Knowledge seeking practices of healthcare leaders in a learning organization, M. A. Thesis, royal road university, Canada, available at: digital library/ Request.
11- Lim.D.(2001).Quality Assurance in higher education: A study of developing countries, England: Ashgate.
12- Murphy, J. & Datnow, A. (2003). Leadership Lessons from Comprehensive School Reforms. Trenton, New Jersey Public Schools. Park, London, New Delhi.
13- Mets, T. and Torkoff, M. (2007), Patterns of learning organization in Estonian companies, Trames, 2: 139-154.
14- Patterson, G. (1999). The learning university, the learning organization, Vol. 6, Iss. 1, pg.9.
15- Torkzadeh, Jafar & Abbasi, Abolfazl (2014). Strategic Thinking is the Basic Necessity for the Environmental Responsibility of the Organizations in the Recent Century, Shiraz journal of system management,vol.1(3).
16- Vlasceanu, L., Grunberg, L., & Parlea. D. (2007), Quality assurance and accreditation: A glossary of basic terms and and definitions. Bucharest, UNESCO.
17- Ylmaz .V & Filiz . Z & Yapark .B. (2007). The profitability of customer-targeted quality improvement efforts: an empirical examination, the TQM magazine, vol.16.no.1.
كلام اول 
موضوع: طرح هاي پژوهشي انجام شده
نويسنده: 
تاريخ: 7 تير 1394
بازديدها: 2437
