شناسنامه ی کتاب
عنوان: آموزش عالی (مفاهیم و رویکردها)
نوع کتاب: تألیف
مؤلف: دکتر سید احمد هاشمی
تعداد صفحات: 204
موضوع: تاریخچه ی نظام آموزش عالی، نقش ها، چالش ها و راهبردها
نوبت چاپ: اول
شمارگان:2000 نسخه
جدول: دارد
آموزش عالی(مفاهیم و رویکردها)
مؤلف: دکترسید احمد هاشمی
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد
تقدیم به:
پیامبر عظیم الشأن اسلام،
و
معلمان، روشنگران طریقت جاودانه اش.
فهرست مطالبعنوان
پیش گفتار 12
هدف های کلی کتاب 13
بخش اول: تاریخچه و تحول نظام آموزش عالی
مقدمه 15
فصل اول: تاریخچه ی نظام آموزش عالی 16
1-1 نظام آموزش عالی در جهان 17
2-1 نظام آموزش عالی در ایران 18
1-2-1 تاريخچه و تحول آموزش عالي ايران 18
2-2-1 نظام آموزش عالي نوين در ايران 20
3-2-1 تحول دانشگاه ها از تأسيس دانشگاه تهران تا پيروزي انقلاب اسلامي 23
خلاصه ی فصل 25
فصل دوم: انواع آموزش عالی در ایران 26
1-2 آموزش عالی دولتی 27
1-1-2 آغاز دانشگاه های دولتی 27
2-1-2 تأسیس مدارس عالی 27
3-1-2 تأسیس دانشگاه تهران 28
4-1-2 تأسیس وزارت علوم و آموزش عالی 28
5-1-2 انقلاب اسلامی و ساخت سازمانیجدید 29
6-1-2 آموزش از راه دور 30
2-2 آموزش عالی خصوصی 30
1-2-2 دانشگاه آزاد اسلامی 31
2-2-2 تاریخچه و عوامل زمینه ساز ایجاد دانشگاه آزاد اسلامی 31
3-2-2 مراحل رشد دانشگاه آزاد اسلامی 33
3-2 آموزش عالی مجازی 33
1-3-2 ویژگی های دانشگاه مجازی 34
2-3-2 اجزای دانشگاه مجازی 35
3-3-2 دلایل ایجاد دانشگاه مجازی 36
4-3-2 کلاس های درس دانشگاه مجازی 37
5-3-2 دانشگاه مجازی ایرانی 38
4-2 آموزش عالی غیر دولتی و غیر انتفاعی 39
5-2 آموزش عالی علمی-کاربردی 39
1-5-2 اهداف آموزش علمی-کاربردی 40
خلاصه ی فصل 40
بخش دوم: نقش ها و کارکردهای نظام آموزش عالی
مقدمه 43
فصل اول: نقش نظام آموزش عالی در جهان در حال تحول 44
1-1 تغییر نقش های نظام آموزش عالی 45
2-1 توده ای شدن آموزش عالی 47
1-2-1 تغییر محصولات دانشگاه ها و کاربردی تر شدن آن ها 47
2-2-1 تغییر و تنوع در منابع مالی دانشگاه ها 47
3-2-1 تغییرات جنسیتی در کلاس های دانشگاهی 48
4-2-1 منطقه ای و محلی شدن تولیدات آموزش عالی 48
3-1 سیستم ابداعات ملی و نقش دانشگاه ها در تولید و گسترش آن 49
4-1 تولید دانش سازماندهی شده در نظام آموزشی و تربیتی 49
5-1 تولید سرمایه ی انسانی بالاتر و بیش تر 50
6-1 آموزش و تربیت مادام العمر 50
7-1 اخذ گواهی نامه ها و درجات کیفی بین المللی 51
8-1 دانشگاه ها، یکپارچگی جهانی و دموکراسی 51
خلاصه ی فصل 52
فصل دوم: نقش آموزش عالی در توسعه ی ملی 53
1-2 نقش آموزش عالی در توسعه ی سیاسی 54
2-2 نقش آموزش عالی در توسعه ی فرهنگی 57
3-2 نقش آموزش عالی در توسعه ی اقتصادی 60
4-2 نقش آموزش عالی در توسعه ی کارآفرینی 63
5-2 نقش آموزش عالی در توسعه ی نیروی انسانی 66
1-5-2 نظام بهسازی منابع انسانی 67
2-5-2 نقش بهره وری در مدیریت منابع انسانی استراتژیک(SHRM) 69
3-5-2 نگرشهای تئوریکی مدیریت منابع انسانی 69
4-5-2 کیفیت جامع در توسعه ی نیروی انسانی 70
5-5-2 آموزش کارکنان به منظور توسعه 71
6-5-2 آموزش ضمن خدمت و غنی سازی نیروی انسانی 73
7-5-2 عوامل مؤثر بر آموزش و توسعه ی نیروی انسانی 74
8-5-2 فرایند تصمیم و مشارکت گروهی و توسعه 75
9-5-2 انگیزش و توسعه ی نیروی انسانی 76
6-2 نقش آموزش عالی در توسعه ی خلاقیت و نوآوری 77
1-6-2 تکنیک های ایجاد خلاقیت و نوآوری 78
2-6-2 شرایطایجادخلاقیتونوآوری 79
خلاصه ی فصل 80
بخش سوم: چالش های فراروی نظام آموزش عالی
مقدمه 83
فصل اول: چالش های هم سو با جهانی شدن 84
1-1 کنترل کیفیت 85
2-1 عدالت آموزشی و توزیع فرصت های ارتقاء 85
3-1 انقلاب مدیریتی 86
4-1 انقلاب اطلاعاتی 86
5-1 آموزش عالی و نظام پرداخت ها 86
6-1 دانشگاه ها و بیکاری 87
7-1 دانشگاه ها و بازار کار 87
8-1 چالش های اقتصادی نظام آموزش عالی 87
1-8-1 عدم انطباق رشته‌های تحصیلی و تقاضای نیروی متخصص 89
خلاصه ی فصل 89
فصل دوم: چالش تضمین کیفیت 90
1-2 تضمین کیفیت، ضرورت و اهمیت آن 91
1-1-2 تضمین کیفیت به عنوان یک چالش در آموزش عالی 92
خلاصه ی فصل 95
بخش چهارم: راهبردهای بهبود نظام آموزش عالی
مقدمه 97
فصل اول: کیفیت سنجی نظام آموزش عالی 98
1-1 مفاهیم و تعاریف کیفیت 99
2-1 جایگاه کیفیت و دلایل اهمیت کیفیت 101
3-1 نقش عوامل مؤثر بر کیفیت 101
4-1 مفاهیم و تعاریف کیفیت در آموزش عالی 102
5-1 دیدگاه های مختلف در خصوص کیفیت در بخش آموزش عالی 104
6-1 کیفیت در دانشگاه و آموزش عالی شاخصی برای توسعه 109
7-1 شاخص های اثر گذار در کیفیت آموزش عالی 110
8-1 لزوم توجه به کیفیت و ارزیابی آن در آموزش عالی 112
خلاصه ی فصل 114
فصل دوم: استقرار نظام ارزیابی 115
1-2 مفهوم ارزیابی ( با تأکید بر ارزیابی آموزشی) 116
2-2 سیر تحول و تکوین مفهوم ارزیابی آموزشی 117
3-2 نقش و کارکردهای ارزیابی آموزشی 119
4-2 جایگاه ارزیابی در نظام آموزش عالی 122
5-2 اهمیت ارزیابی به عنوان یکی از کارکردهای مدیریت آموزشی 123
6-2 الگوهای ارزیابی و دسته بندی آن ها 126
7-2 الگوی ارزیابی تایلر 128
8-2 فرایند ارزیابی در الگوی سیپ 129
9-2 اعتبارسنجی 129
خلاصه ی فصل 130
فصل سوم: اعتبارسنجی 131
1-3 مفهوم اعتبارسنجی 132
2-3 تاریخچه ی اعتبارسنجی 133
3-3 مراحل اعتبارسنجی از نظر شورای اعتبارسنجی آموزش عالی 135
4-3 فرایند الگوی اعتبارسنجی 136
1-4-3 ارزیابی درونی 137
1-1-4-3 ضرورت، نقش و اهداف ارزیابی درونی 138
2-1-4-3 نقش رسالت و اهداف نظام آموزشی در ارزیابی درونی 140
3-1-4-3 نقش ارزیابی درونی در سازمان یادگیرنده 143
4-1-4-3 مراحی اجرای ارزیابی درونی 144
2-4-3 ارزیابی بیرونی 148
1-2-4-3 مراحل رویکرد ارزیابی بیرونی 150
خلاصه ی فصل 152
فصل چهارم: پیشینه ی اعتبارسنجی 153
1-4 مطالعات نظری 154
1-1-4 ایالات متحده ی امریکا 155
2-1-4 دانمارک 156
3-1-4 استرالیا 158
4-1-4 کره جنوبی 159
5-1-4 نیجریه 160
2-4 مطالعات کاربردی 160
1-2-4 پیشینه ی داخلی 160
2-2-4 پیشینه ی خارج 166
خلاصه ی فصل 171
فصل5: رویکرد مشتری مداری در آموزش عالی 172
1-5 ایجاد کیفیت در دانشگاه ها با توجه به رویکرد مشتری مداری 173
2-5 مشتری 173
3-5 مشتری در آموزش عالی 175
خلاصه ی فصل 181
فصل ششم: خردورزی ضرورتی مهم در نظام آموزش عالی 182
1-6 معنا ومفهوم خردورزی 183
2-6 روش های توسعه ی خردورزی 184
1-2-6تحلیل و تفكر تحليلي 184
2-2-6روش بارش مغزي 184
3-2-6رشد عقلانيت يا تفكر انتقادي 186
4-2-6روش بحث و گفتگو 186
5-2-6دیالکتیک 187
6-2-6احترام به نظرات و شنيدن آن ها 188
7-2-6بحث گروهي 189
8-2-6روش دكارتي 190
خلاصه ی فصل 193
منابع و مآخذ 194
بسم الله الرّحمن الرّحیم
پیش گفتارنظام آموزش عالی از دیرباز تاکنون همواره به عنوان نهادی تأثیرگذار بر تمامی ابعاد مختلف جامعه محسوب می شده است. در واقع آموزش عالي به عنوان يك نظام پويا، هوشمند و هدفمند، زمینه ی رشد موزون، متناسب و متعادل جامعه را به وجود می آورد. طول شعاع اين رشد، منوط به اجراي رسالت هاي نوين آموزش عالي است. در واقع هم اکنون آموزش عالی به عنوان اصلی ترین نهاد توسعه دهنده ی کشورها در مسیر دستیابی به توسعه ی پایدار اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... می باشد و نقش حساسی را بر عهده دارد. از این رو، ضرورت بررسی ابعاد مختلف آن انکارناپذیر است.
شرایط کنونی جهان در حوزه ی آموزش عالی توجه بیش از پیش و جامع تری را برای بهبود اجتناب ناپذیر ساخته است؛ به عبارت دیگر چنان چه دانشگاه بخواهد در عصر حاضر به خوبی عمل کند نیازمند رویکردها و راهبردهای نوینی است که راه را بر هرگونه آزمایش و خطا در این زمینه ببندد.
در جامعه ی امروز کیفیت آموزش عالی به مسأله ای راهبردی برای بقا و توسعه ی حاکمیت سرزمینی ملت-ها بدل شده است و بدون آن امکان اداره ی خوب کشور فراهم نمی آید. بنابراین باید با انجام برنامه ریزی-های دقیق و همه سونگرانه، ارزیابی همه جانبه، کیفیت سنجی و اعتبارسنجی بخش های مختلف نظام آموزش عالی زمینه ی بهبود مداوم این نظام را فراهم آوریم.
این کتاب به منظور بررسی نظام آموزش عالی تدوین شده و هدف نگارنده بر آن است که تاریخچه و رسالت و نقش های نظام آموزش عالی را روشن سازد و با بررسی چالش های روبروی این نظام به ارائه ی راهبردهایی اساسی در جهت بهبود سطح کیفیت آن در عصر حاضر بپردازد.
مطالعه ی این کتاب به همه ی کسانی که به نوعی با نظام تعلیم و تربیت سروکار دارند از جمله اساتید، دانشجویان، محققان، مؤلفان کتاب های درسی پیشنهاد می شود.
لازم می دانم از جناب آقای ابوالفضل عباسی که در تألیف این کتاب همکاری صمیمانه ای داشته اند، تشکر و قدردانی نمایم. در نهایت امید است اندیشمندان محترم، ما را از پیشنهادهای خود محروم نسازند. وب سایت www.dr-hashemi.com جهت ارسال نظرات معرفی می شود.
با آرزوی توفیق الهی
سید احمد هاشمی/ زمستان 1390هدف های کلی کتابمؤلف کتاب نظام آموزش عالی ( رویکردها و راهبردها)، در تدوین بخش ها و فصل های مختلف این کتاب هدف های کلی زیر را در نظر داشته و امیدوار است خوانندگان با خواندن موضوعات و مطالب این کتاب به این هدف ها نائل آیند:
1. کسب دانش لازم در زمینه ی عوامل و شرایط زمینه ساز نظام آموزش عالی.
2. بررسی تاریخچه ی نظام آموزش عالی در ایران و جهان.
3. آشنا شدن با رسالت و اهداف نظام آموزش عالی.
4. آگاهی از نقش های مختلف نظام آموزش عالی.
5. شناخت، تفسیر و بررسی چالش های فراروی نظام آموزش عالی در عصر حاضر.
6. آشنایی با راهبردهای اساسی جهت بهبود توسعه، کیفیت و خدمات نظام آموزش عالی.
7. علاقمند شدن به موضوع ها و مباحث گوناگون نظام آموزش عالی.
برای تحقق اهداف کلی یادشده، در آغاز هر یک ازفصل های کتاب تعدادی هدف دقیق یادگیری آمده است. مؤلف امیدوار است خواننده از طریق رسیدن به هدف های آموزشی فصل های کتاب در رسیدن به هدف-های کلی توفیق یابد.
بخش اولتاریخچه و تحولات نظام آموزش عالیمقدمهبررسی تاریخچه ی نظام آموزش عالی می تواند به روشن ساختن ابعاد مختلف این نظام آموزشی کمک نماید؛ زیرا اگر در طول تاریخ بشری عوامل و موجبات زمینه ساز این نظام را بررسی و شناسایی نماییم، خواهیم توانست گام های اساسی تری در روند بهبود این نظام برداریم.
در واقع بررسی سیر تحول و تکوین این نظام می تواند موجبات تحولات بعدی را فراهم آورد چرا که اساساً شناخت و بررسی یک موضوع بدون توجه به گذشته ی آن موجبات گمراهی را فراهم می آورد. به عبارت دیگر یکی از مسائل مهم در برنامه ریزی برای بهبود نظام دانشگاهی تعیین آن چه بوده است، می باشد. با در نظر گرفتن این پیش فرض که نظام آموزش عالی از گذشته تاکنون همواره عامل اساسی رشد و پیشرفت جوامع در برهه ای خاص از زمان بوده است؛ می توانیم اولویت ها، نیازها و امکانات لازم در عصر حاضر جهت توسعه ی این نظام را فراهم آوریم.
صاحب نظران و اندیشمندان اهداف و رسالت های مهمی را برای نظام آموزش عالی در عرصه ها و برهه های مختلف برشمرده اند؛ به عنوان مثال در یونان باستان افراد در آکادمی ها بیش تر به بحث های علمی و فلسفی به منظور شناخت بهتر محیط می پرداختند و با تربیت افراد، آن ها را برای امور مختلف کشوری انتخاب می نمودند. در دوره ی رنسانس علوم حقوق و طب را به منظور خدمت رسانی به افراد جامعه به افراد آموزش می دادند. در این رهگذر می توان گفت نظام آموزش عالی با اهداف و رسالت های خاص خود در هر زمان موجبات رفاه و آسایش افراد را فراهم نموده است. از این رو آگاهی از رسالت و اهداف نظام آموزش عالی در هر دوره می تواند زمینه ی شناخت بهتر آن را فراهم آورد و ما را در جهت اقدامات بعدی بهبود و توسعه رهنمون سازد.
امروزه نظام آموزش عالی گسترش چشم گیری پیدا کرده است؛ هم چنان که می بینیم آموزش عالی در قالب دانشگاه های دولتی، آزاد، مجازی، پیام نور و... اهداف و خدمات خود را ارائه می دهد. توجه به این موضوع نیز به نوبه ی خود ضروری می باشد.
با توجه به اهمیت شناخت دقیق نظام آموزش عالی، در این بخش به بررسی تاریخچه، رسالت و اشکال مختلف ارائه ی خدمات نظام آموزش عالی پرداخته می شود.
فصل اولتاریخچه ی نظام آموزش عالیهدف های یادگیری:از خواننده انتظار می رود پس از مطالعه و یادگیری این فصل بتواند:
1. تاریخچه ی نظام آموزش عالی در جهان را توضیح دهد.
2. تاریخچه ی نظام آموزش عالی در ایران را توضیح دهد.
3. روند توسعه و بهبود نظام آموزش عالی نوین را بطور خلاصه شرح دهد.
4. خدمات نظام آموزش عالی در ایران و جهان را بیان کند.
5. ویژگی های نظام آموزش عالی در گذشته و حال را با هم مقایسه کند.
6. عوامل زمینه ساز توسعه ی نظام آموزش عالی در گذشته را شناسایی نماید.
7. عوامل مؤثر در نظام آموزش عالی گذشته را بررسی کند.
1-1 نظام آموزش عالی در جهاندرمیان ملل باستانی غرب، یونان مهد تربیت و پرورش نوابغ بزرگان علم و فلسفه و ادب و هنر به شمار می رود.در یونان باستان پسر را در سن شش سالگی از مادر جدا می کردند و به مدرسه می فرستادند در آتن اصل تعلیم اجباری بود. تعلیمات در اسپارت به دست دولت و در آتن زیر نظر معلمین مخصوص صورت می گرفت.
آکادمی افلاطون نخستین محفل علمی در یونان باستان بود. افلاطون مدت ده سال نزد سقراط به تحصیل حکمت مشغول بود وپس از مرگ استاد مدتی به سیر وسیاحت پرداخت پس از مراجعت به آتن به تعلیم و تربیت اشراف زادگان همت گماشت و در باغ خود که به ( آکادمی) معروف شده به تعلیم پرداخت. رومیان از نظر تعلیم و تربیت زیرنفوذ فرهنگ وتمدن یونان قرار داشتند.درقرون وسطی،کلیسا حاکم بر جامعه بود و تمامی تعالیم وامور مدارس در طی قرون متمادی به طور کامل دردست روحانیون کلیسا بود(راوندی،1380).
جنگ های صلیبی، توسعه یشهرها و سفرها ی تجارتی، افق فکری اروپاییان راوسعت بخشید وآن ها را با فرهنگ و تمدن پیشرفته ی جهان اسلام آشنا ساخت . درقرن 12و 13، احتیاج به علوم افزایش یافت و در یک سلسله از شهرهای اروپا دانشگاه هایی به وجود آمد که مهمترین آنها دانشگاه پاریس وآلکسفوروبولونی ایتالیا بود.
مفهوم دانشگاه روی هم رفته باستانی نیست . دردوره باستان همان گونه که بیان شد آکادمی و مراکز تحصیلات وجود داشت اما دانشگاه به معنایی که بعدها رایج شده است نبود.
در لاتین دانشگاه راuniversity می نامند. این مفهومی است که درقرون وسطی به مدارسی که با وسعت وگسترش بیشتری به کار پرداختند،اطلاق شده است؛ به این معنا دانشگاهمحصول آن چیزی است که از غرب واز قرون وسطی آمده است.آنها مدرسه را school دانستند بعد با گسترش بیشتری مراکز وسیع تری به وجود آمد که اصطلاح universityیا دانشگاه ایجاد شده است » (مجتهدی ،1378).
ریوز (1969) در ارتباط با تاریخچه ی دانشگاه ها در اروپا بیان می کند، مؤسسات مزبور، برخلاف تعلیمات عالیه در شرق، به طور محسوسی محصول نیازها و فشارهای اجتماعی بوده اند. در واقع این مؤسسات با رقابت خود در پی دو هدف طلب دانش «خالص» و به دست آوردن «دانش کارور» بوده اند.
درقرن 13 این مدارس رشد کردند و در اواخر این قرن، بالفظ university شناخته شدند خود این لغت به معنای اتحادیه و صنف است .به عبارتیتجمع گروهی از افرادی که شغل مشترک دارند.آنچه که این مراکز را باموارد قبلی متمایز میسازد یک سازماندهی وسیع است در واقع دانشگاه ها به یک سازمان تبدیل شدند جایی که فقط تدریس در آن صورت می گرفت (همان منبع ).
دانشگاه ها به تدریج درسراسر اروپا گسترش یافتند ودر قرن 13 درانگلستان پس ازآکسفورد ،کمبریج در اسپانیا (سالامانک )، درقرن14درسرزمین چک در(پراک)دانشگاه هایی افتتاح شدند؛ درپایان قرن 14دراروپا بیش از 40دانشگاه وجود داشت.
كلام اول 
موضوع: كتابهاي تالیف و ترجمه شده
نويسنده: 
تاريخ: 26 بهمن 1392
بازديدها: 5077
