بررسی کارایی بیرونی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک در جهت بهبود کیفیت آن ها
دکتر سید احمد هاشمی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد
چکیدهاین تحقیق با هدف ارزیابی بیرونی کیفیت دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک، به منظور ارائه ی الگویی در جهت بهبود کیفیت این دانشگاه ها اجرا شده است. در این راستا به منظور ارزیابی بیرونی، به بررسی دیدگاه های دانش آموختگان در مورد عوامل آموزشی، اداری - مالی، فرهنگی، دانشجویی و پژوهشی دانشگاه های آزاد منطقه ی یک و نیز نظرات کارفرمایان و سرپرستان در مورد کارایی دانش آموختگان، پرداخته شد.
این تحقیق از نوع توصیفی - پيمايشي می باشد. جامعه ی آماری این پژوهش متشكل 123406 نفر از دانش آموختگان، كارفرمايان و سرپرستان آن ها در رشته هاي كارشناسي منطقه ی يك دانشگاه هاي آزاد اسلامي تا سال 90- 89 مي باشد. در این تحقیق جهت انتخاب نمونه از فرمول کوکران و روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای استفاده شد که بدین ترتیب 383 دانش آموخته و 383 کارفرما و سرپرست انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده‌ها، دو پرسشنامه ی محقق ساخته بر اساس طیف لیکرت بوده است كه پس از تأیید روايي آن ها از طریق نظرخواهی از متخصصین و نیز تعیین پايايي آن ها (دانش آموختگان 0.807و كارفرمايان و سرپرستان 0.853) مورد استفاده قرار گرفتند. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS16 در دو سطحِ آمار توصيفي (فراوانی، درصد فراواني، نمودار درصد فراواني، میانگین، انحراف معيار، میانه، مد و چولگی) و آمار استنباطي (آزمون ناپارامتریِ خی دو، آزمون پارامتریِ tي تك نمونه اي و تحلیل واریانس یکطرفه در سطح معناداری 0.05) صورت گرفت. یافته‌هاي تحقیق نشان داد که :
1. از دیدگاه دانش آموختگان، کارایی برنامه های دانشجویی، پایین تر از متوسط، کارایی برنامه های فرهنگی و پژوهشی، متوسط و کارایی برنامه های آموزشی و اداری- مالی، بالاتر از متوسط می باشد.
2. از دیدگاه کارفرمایان و سرپرستان، کارایی دانش آموختگان دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه یک، بالاتر از متوسط می باشد.
واژگان کلیدی: کارایی بیرونی، دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک، کارفرمایان و سرپرستان، دانش آموختگان و کیفیت.
مقدمهآموزشی عالی با پیشینه ای طولانی به عنوان نهادی کلیدی مورد توجه خاص ملت ها و دولت ها بوده است. دستیابی به فناوری و دانش پیشرفته که می تواند نقش مؤثری در تحقق و شتاب حرکت اجتماعی و اقتصادی ملل ایفا کند صرفاً با تقویت آموزش عالی و برنامه ریزی کمی و کیفی آن میسر است (دائرة المعارف آموزش عالی، ج،اول، 1376 به نقل از فرخ نژاد ، 1384). شواهد تاریخی زیادی وجود دارد که آموزش به طور قابل توجهی به رشد اقتصادی کمک می کند. برای مثال رشد سریع اقتصاد کشورهای ژاپن و کره جنوبی احتمالاً به اندازه ی زیادی مدیون رشد آموزشی آن ها می باشد (لیم،2001). بنابراین توسعه ی سیاسی و اقتصادی منوط و وابسته به توسعه ی علمی و فرهنگی است و منشأ آن دانشگاه است (فرخ نژاد، 1384). در واقع دانشگاه چرخه ای است که تولید کننده، تضمین کننده و تأمین کننده ی سیستم ابداعات ملی است ( دیوید بی.بیلز ، 2004). همچنین نقش دانشگاه ها در تولید هر چه بیش تر و بهتر سرمایه ی انسانی می تواند زمینه ساز توسعه ی همه جانبه باشد (اِفرون و همکاران،2005). ایزدی (1996) در تحقیقی بیان کرده است که طبق شواهد، افزایش هزینه در آموزش عالی و اختصاص منابع بیش تر در قبال بازدهی کمتر، فقر کیفیت را به نمایش می گذارد. از این رو «پاتون» (1997) بیان می دارد مدیریت کیفی مناسب دانشگاه ها این توانایی را دارد که خدمات ارزنده ای جهت توسعه و پیش رفت داشته باشد.
بازرگان(1383؛59) عقیده دارد تعاریف زیادی از کیفیت در آموزش عالی و دانشگاه عرضه شده است. در همین ارتباط (چانگ بین سان، 2003، راو، 2002) اظهار می دارند که مفهوم کیفیت در آموزش عالی به راحتی قابل تعریف نیست و هیچ گونه توافق نظری در مورد کیفیت در آموزش عالی وجود ندارد.
در حوزه ی آموزش و بخش آموزش عالی تعریف و برداشت های متفاوتی برای کیفیت می توان یافت، اگر چه تصور می شود که کیفیت یک مفهوم مشخص و روشن است، اما قرار دادن آن در چارچوبی دشوار است (پیترز، 2002).
کیفیت را بر پایه ی معیارهای زیر تعریف می کنند:
الف) نیازهای مصرف کنندگان (مشتریان)
ب) تناسب با اهداف (مقاصد) مورد نظر
ج) فرایند بهبود مستمر
د) دستیابی به اهداف در بهترین زمان ممکن ( اِدجی،2:1996).
از این رو کیفیت در آموزش عالی یکی از ارکان مهم است که تأثیر بسزایی به طور غیر مستقیم در سرنوشت کشور دارد. زیرا کیفیت به عنوان کارایی، بهره وری، اثربخشی، پاسخگویی، توان نوآوری و وضعیت آموزشی بیان می شود (گاردجا،1999).
یکی از چالش های فراروی دانشگاه های هزاره ی جدید مفهوم کیفیت و انتظاراتی است که گروه های ذی نفع از آموزش عالی برای تضمین و اطمینان از این مفهوم دارند (گیرتز،1999). ازاین رو در این زمینه نیازمند ارزیابی دقیق می باشیم. ارزیابی در حوزه ی آموزش عالی، یک فرآیند تحلیل سیستماتیک و انتقادی است که به قضاوت ها و توصیه هایی در زمینه ی کیفیت نهادها یا برنامه های آموزش عالی منجر می شود. این نوع ارزیابی از دو طریق ارزیابی درونی و بیرونی انجام می شود ( ولاسکنو، 2007؛ کمپبل، 2002؛ هاروی، 2002).
ضرورت ارزيابي بيروني از آن جهت است كه جامعه ي علمي براي اطمينان از كيفيت آموزشي يك نظام، علاوه بر نتايج ارزيابي دروني، تأييد هيأت همگنان را نيز مي طلبد. اين عمل مستلزم تدوين ضوابط و معيارهاي (الزامات) مورد توافق جامعه ی هيأت علمي متخصّص در رشته ي مورد ارزيابي است، كه با بازديد يك هيأت بازديد كننده از گروه آموزشي، دانشكده يا دانشگاه انجام مي شود، سپس از كيفيت مؤسسه، توصيه هايي را براي بهبود كيفيت ارائه مي دهند (بازرگان، 1380: 120). در ارزيابي بيروني، هدف پاسخگويي به افراد ذي ربط، ذي نفع و ذي علاقه در امور دانشگاهي و تضمين و استمرار كيفيت واحد دانشگاهي است، تا از اين طريق ضمن مشخص نمودن كيفيت واحد دانشگاهي مورد ارزيابي، راه هاي اصلاح و بهبود واحد مذكور ارائه گردد. در نتيجه، تضمين كيفيت بيروني به وسيله ي «هيأت همگن» تضمين لازم را براي ارتقاي فرهنگ كيفيت فراهم مي آورد (بازرگان ، 2001). هیوود (2000)، بیان می دارد ضرورت ارزیابی برونی به آن جهت است که علی الاصول جامعه ی علمی برای اطمینان از کیفیت آموزشی یک نظام، علاوه بر نتایج ارزیابی درونی تأیید هیأت همگنان را نیز طلب می کند. «قبادیان» (1994) و «هتری» (1998) هدف نهایی ارزیابی بیرونی را بهبود و ارتقای عملکرد در راستای اهداف در نظر گرفته شده می دانند. لذا با انجام این طرح عوامل مؤثر بر کیفیت دانشگاه هاي آزاد اسلامی منطقه يك مورد بررسی قرار می گیرد و با ارزیابی این مؤلفه ها و نتایج به دست آمده از تحقیق، الگوئی جهت بالا بردن کیفیت در این دانشگاه ها پیشنهاد می شود. در اینجا به بررسی نتایج برخی از پژوهش های انجام گرفته در این زمینه پرداخته می شود.
یادگار زاده در سال (1381)، در پایان نامه ی کارشناسی ارشد خود با عنوان « ارزیابی کیفیت دانشکده ی علوم دانشگاه بوعلی سینا همدان به دنبال آن بود تا عوامل مرتبط با موفقیت ارزیابی درونی را مشخص نماید. در این پژوهش عوامل مدیریت و سازماندهی گروه، دانشجویان، دانش آموختگان، دوره های آموزشی مورد اجرا، فرایند تدریس- یادگیری، امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد دانشجویان ، مدیریت و سازماندهی گروه فرایند تدریس- یادگیری، امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی وضعیت مطلوبی داشتند. و دانش آموختگان، دوره های آموزشی مورد اجرا، وضعیت نسبتاً مطلوب دارا بودند.
فرخ نژاد نیز در سال (1384) در رساله ی دکترای خود به ارزیابی درونی و بیرونی کیفیت دوره های کارشناسی ارشد و دکترای گروه های مدیریت آموزشی، روانشناسی تربیتی و جامعه شناسی دانشگاه شیراز پرداخته است.نتایج ارزیابی بیرونی در جدول ذیل به طور خلاصه نشان داده شده است:
جدول شماره (1). نتایج تحقیق ارزیابی بیرونی فرخ نژاد
آراسته، سبحانی نژاد و همایی در سال (1386) در پژوهشی با عنوان وضعیت دانشگاه های شهر تهران در عصر جهانی شدن از دیدگاه دانشجویان را مورد ارزیابی قرار دادند. و وضعیت کنونی این دانشگاه ها در 6 محور تسلط عملی وقتی استادان، مناسب بودن محتوا، شیوه های تدریس، ارزیابی پیش رفت تحصیلی دانشجویان و منابع، امکانات و تجهیزات را توصیف نمودند. نتایج نشان داد تسلط علمی و فنی استادان بالاتر از حد متوسط، محتوای دروس متوسط، شیوه های تدریس بالاتر از حد متوسط، پیش رفت تحصیلی متوسط و منابع، امکانات و تجهیزات (فضای فیزیکی) نیز بالاتر از حد متوسط از نظر کیفی هستند.
باقرزاده خواجه و باقرزاده نیز در سال (1388) به بررسی کیفیت خدمات مراکز آموزش عالی تبریز با استفاده از مدل سروکوال و رتبه بندی مراکز با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی پرداختند. نتایج این پژوهش نشان داد مراکز مورد نظر در تمامی ابعاد دارای شکاف بوده و نتوانسته اند انتظارات دانشجویان را برآورده سازند.
بازرگان در پژوهش خود در سال (1375)، به ارزیابی گروه های علوم پزشکی دانشگاه تهران وکرمان پرداختند. عوامل مورد ارزیابی در این طرح عبارت بودند از: سازمان و مدیریت با 10 نشانگر، دانشجویان با 8 نشانگر، دوره های آموزشی مورد اجرا با 6 نشانگر، فرایند تدریس-یادگیری با 4 نشانگر و دانش آموختگان با 8 نشانگر، در ضمن، ابزار گرد آوری اطلاعات، پرسشنامه، مصاحبه و چک لیست بود. نتایج این طرح نشان داد فرایند تدوین اهداف براساس سرفصل دروس به وسیله ی اعضای هیأت علمی تدوین می گردد. مطلوبیت عوامل درونداد، فرایند و برونداد را می توان براساس یک گستره ی سه سطحی مطلوب، نسبتاً مطلوب و نامطلوب ارزیابی کرد.
در پژوهشی که دانشگاه لاتروب در مارس 1994 به منظور ارزیابی برای بازخورد در دوره کارشناسی رشته های مختلف دانشگاه در ارتباط با گویه های برنامه ی درسی، امکانات و تجهیزات، مدیریت و گروه های آموزشی، پژوهش و امور مالی انجام داد. نتایج در ارتباط با این پژوهش نشان داد امکانات و تجهیزات و امور مالی سطح مطلوبی دارند و پژوهش، برنامه ی درسی و مدیریت گروه های آموزشی و هیأت علمی سطح نسبتاً مطلوبی دارند. در نهایت این شورا اصلاحات بهبود را ارائه داد ((لیم، 2001؛72 به نقل از www.gmc-uk.org/about/council/papers).
در کره جنوبی در سال (1991) گروه های آموزشی فیزیک و مهندسی الکترونیک از طریق اعتبارسنجی مورد ارزیابی قرار گرفتند.هدف از این امر، شناسایی گروه های آموزشی قوی جهت تفویض بیش تر در امر تصمیم گیری، اختیار مالی و استقلال است. در الگوی اعتبار سنجی آموزش عالی در کره جنوبی برای ارزیابی دوره های کارشناسی، وزن هر یک از استاندارد های مربوط به عوامل مورد نظر به ترتیب زیر بوده است: ( بازرگان،1376)؛
* برنامه درسی 23 درصد
* امکانات و تجهیزات 2 درصد
* دانشجویان 18 درصد
* هیأت علمی 16درصد
* هدف های گروه آموزشی 12 درصد
* امور اداری- مالی 13 درصد
نتایج کلی پژوهشی که توسط سازمان اعتبارسنجی ملی این کشور بیان شد حاصل اعتبارسنجی 3000 دانشکده تا سال 2002 بود که در آن نتایج ده ملاک این اعتبارسنجی ها در سال 2003 بیان شد. نتایج در جدول زیر آمده است: (http// www.washington.edu).
جدول شماره (2). نتایج اعتبارسنجی امریکا در سال 2003
در پژوهش دیگری که کنسرسیوم اروپایی در ارتقای کیفیت در سال (2000)، در چهار دانشگاه البورگ دانمارک، دانشگاه خودگردان بارسلونا در اسپانیا، دانشگاه دورتموند در آلمان و تونتی هلند انجام داد اعتبارسنجی این دانشگاه ها به منظور ارتقای کیفیت این مؤسسات مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مربوط به هریک از این دانشگاه ها در جداول زیر به طور جداگانه آمده است: (www.google..com European concertium of Innovative)
جدول شماره (3) : نتایج اعتبارسنجی چهار دانشگاه در سال 2000
« آلوز» و «وییرا» در پژوهشی که در سال 2006 در خصوص کیفیت خدمات مؤسسات آموزشی عالی پرتغال انجام دادند نتیجه گرفتند این دانشگاه ها، در زمینه مدیریت و سازماندهی گروه، دانشجویان، فرایند تدریس-یاگیری، دوره های آموزشی مورد اجرا،امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی و دانش آموختگان همگی وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند و اعضای هیأت علمی و دانش آموختگان در سطح مطلوب ارزیابی گردیدند.
در پژوهش دیگری که « یلماز و همکارانش» در سال 2007 در خصوص کیفیت خدمات در نظام آموزش عالی ترکیه در دو دانشگاه انجام دادند؛ هفت عامل مورد ارزیابی قرار گرفت. در این ارزیابی عوامل مدیریت و سازماندهی گروه، دانشجویان، فرایند یاددهی- یادگیری و دوره های آموزشی مورد اجرا وضعیت مطلوبی داشتند اما دانش آموختگان از وضعیت خود راضی نبودند.
سؤال های ویژه ی تحقیق1. دانش آموختگان رشته هاي كارشناسي، كارايي برنامه هاي موجود دانشگاه هاي آزاد اسلامي منطقه ی يك را چگونه ارزيابي مي كنند؟
1-1. دانش آموختگان رشته هاي كارشناسي، كارايي برنامـه هاي آموزشي ارائـه شده در دانشگاه هاي آزاد اسلامي منطقه ی يك را چگونه ارزيابي مي كنند؟
2-1. دانش آموختگان رشته هاي كارشناسي، كارايي برنامه هاي اداري- مالي ارائه شده در دانشگاه هاي آزاد اسلامي منطقه ی يك را چگونه ارزيابي مي كنند؟
3-1. دانش آموختگان رشته هاي كارشناسي از كارايي برنامه هاي فرهنگي ارائه شده در دانشگاه هاي آزاد اسلامي منطقه ی يك را چگونه ارزيابي مي كنند؟
4-1. دانش آموختگان رشته هاي كارشناسي، كارايي برنامه هاي دانشجوئي ارائه شده در دانشگاه هاي آزاد اسلامي منطقه يك را چگونه ارزيابي مي كنند؟
5-1. دانش آموختگان رشته هاي كارشناسي، کارايي برنامه هاي پژوهشي ارائه شده در دانشگاههاي آزاد اسلامي منطقه ی يك را چگونه ارزيابي مي كنند؟
2. کارفرمایان و سرپرستان، كارايي دانش آموختگان رشته های کارشناسی دانشگاه هاي آزاد اسلامي منطقه ی يك را چگونه ارزیابی می کنند؟
روش تحقیقاین تحقیق از لحاظ نوع هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه ی گردآوري داده ها توصیفی-پيمايشي است.
جامعه ی آماری این پژوهش متشكل از دانش آموختگان، کارفرمایان و سرپرستان آن ها در رشته هاي كارشناسي دانشگاه هاي آزاد اسلامي منطقه ی يك در سال تحصيلي 90-89 مي باشد که حجم نمونه ی مورد نظر در گروه های دانش -آموختگان و سرپرستان و کارفرمایان براساس فرمول کوکران برآورد شد و شیوه ی نمونه گیری تصادفی خوشه ای می باشد. جدول زیر حجم جامعه و نمونه را نشان می دهد.
جدول شماره (4). حجم جامعه و نمونه ی آماری پژوهشابزار گردآوری داده ها در این پژوهش دو پرسشنامه می باشد:
1. پرسشنامه ی دانش آموختگان. اين پرسشنامه شامل 37 سؤال می باشد که به ارزيابي نظرات دانش آموختگان در ارتباط با مؤلفه هاي آموزشی، اداری-مالی، فرهنگی، دانشجویی و پژوهشی می پردازد.
2. پرسشنامه ي کارفرمایان و سرپرستان. اين پرسشنامه شامل 26 سؤال می باشد که به ارزيابي نظرات سرپرستان و کارفرمایان در ارتباط با کارائی دانش آموختگان می پردازد.
روایی محتوایی و ظاهری پرسشنامه ها به تأیید متخصصان رسیده و پایایی آن ها که حاصل اجرای آزمون با فاصله ی دو هفته ای بین 30 نفر بود با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مطابق جدول زیر برآورد شد.
جدول شماره (5). نتایج مربوط به آزمون آلفاي كرونباخ
جهت تجزيه و تحليل داده‌هاي بدست آمده از روش‌هاي آماري توصيفي از قبیلِ فراوانی، درصد فراواني، نمودار درصد فراواني، میانگین، انحراف معيار، میانه، مد و چولگی، و نیز روشهای آمار استنباطي مثل آزمون ناپارامتریِ خی دو، آزمون پارامتریِ tي تك نمونه اي و تحلیل واریانس یکطرفه در سطح معناداری 0.05 استفاده شده است. فرآیند تجزيه و تحليل داده ها و انجام آزمون‌هاي آماري توسط نرم افزار SPSS16 انجام گرفت.
یافته هاالف) بررسی ارزیابی دانش آموختگان رشته های کارشناسی از کارایی برنامه های دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه-ی یک
• تحلیل توصیفی
جدول های 6 و7، اطلاعات توصیفی حاصل از پرسشنامه ها که بیانگر وضعیت جمعیت شناختی دانش آموختگان در نمونه ی مورد بررسی است را نشان می دهد.
جدول شماره (6). وضعیت جنسی دانش آموختگان
جدول شماره (7). جدول وضعیت تحصیلی دانش آموختگان
جدول شماره (8) : نتایج تحلیل توصیفیِ مؤلفه ها (از دیدگاه دانش آموختگان)
نمودار سؤال اول (برنامه های آموزشی)
نمودار سؤال دوم (برنامه های اداری- مالی)
نمودار سؤال سوم (برنامه های فرهنگی)
نمودار سؤال چهارم (برنامه های دانشجویی)
نمودار سؤال پنجم (برنامه های پژوهشی)
نمودار شماره (1) : نمودار های درصد فراوانیِ سؤال های تحقیق مربوط به دانش آموختگان
جدول شماره (9) : جمع بندی ارزیابی دانش آموختگان از کارایی برنامه های دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک
• تحليل استنباطي
الف) آزمون خي دو
با بکارگیری آزمون خي دو، معني‌دار بودنِ تفاوت نسبت، در بين سطوح مختلف دیدگاه ها بررسي مي‌گردد. در اين آزمون، فرضيه‌هاي آماري به صورت زير مي‌باشند:
(فرض صفر) : نسبت پاسخ در سطوح مختلف يكسان است.
(فرض مقابل) : نسبت پاسخ در سطوح مختلف يكسان نیست.
جدول شماره (10) : نتایج آزمون خی دو مربوط به دانش آموختگان
از آن جا که در كليه ی مؤلفه ها، مقادیر P-Value بدست آمـده از 0.05 کمتر می باشد، فرض صفر رد می شود که نشانگرِ معني‌دار بودنِ تفاوت بين سطوح مختلف دیدگاه ها در هريك از این مؤلفه ها می باشد. بدين ترتيب مي توان اين چنين استنباط نمود كه گرايش نظرات به سمت گزینه و یا گزينه هاي خاص، معنادار مي باشد.
ب) آزمون تي تك نمونه اي
از آن جا كه بر اساس طيف ليكرت، رتبه ي 3 به گزينه ي متوسط اختصاص داده شده است، آزمون پارامتري t بصورت زير طراحي مي شود:
فرمول شماره 1
همان گونه که انتظار می رفت، با توجه به نتایج آزمون t ، مي توان نتيجه گرفت كه آزمون فقط در 2 مورد معني دار نیست و در بقیه ی موارد معنادار بوده و می توان این فرض را پذیرفت که میانگین بزرگتر از 3 می باشد. بدين ترتيب مي توان اين چنين استنباط نمود كه ميانگين نظرات در مورد مؤلفه های أموزشی، اداری-مالی و دانشجویی، بيش تر از سه (يعني بالاتر از متوسط) مي باشد و ميانگين نظرات در مورد سایر مؤلفه ها کمتر یا مساوی متوسط است.
جدول شماره (11) : نتایج آزمون t مربوط به دانش آموختگان
ب) بررسی ارزیابی کارفرمایان و سرپرستان از کارایی دانش آموختگان دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک
جدول های 12 و 13، اطلاعات توصیفی حاصل از پرسشنامه ها که بیانگر وضعیت جمعیت شناختی سرپرستان و کارفرمایان در نمونه ی مورد بررسی است را نشان می دهد.
جدول شماره (12) : وضعیت جنسیتی کارفرمایان و سرپرستان
جدول شماره (13) : وضعیت تحصیلی کارفرمایان و سرپرستان
در ادامه به بررسیِ سؤال تحقیقی زیر می پردازیم:
ارزیابی کارفرمایان و سرپرستان از کارایی دانش آموختگان رشته های کارشناسی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک چگونه می باشد؟
• تحلیل توصیفی
جدول شماره (14) : نتایج تحلیل توصیفیِ سؤال تحقیقی مربوط به کارفرمایان و سرپرستان
جدول شماره (15) : جمع بندی ارزیابی کارفرمایان و سرپرستان از کارایی دانش آموختگان دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه یک
نمودار
• تحلیل استنباطی
الف) آزمون خي دو
با بکارگیری آزمون خي دو، معني‌دار بودنِ تفاوت نسبت، در بين سطوح مختلف دیدگاه ها بررسي مي‌گردد. در اين آزمون، فرضيه‌هاي آماري به صورت زير مي‌باشند:
(فرض صفر) : نسبت پاسخ کارفرمایان و سرپرستان در سطوح مختلف يكسان است.
(فرض مقابل) : نسبت پاسخ کارفرمایان و سرپرستان در سطوح مختلف يكسان نیست.
از آن جا که در كليه ی سؤال ها، مقادیر P-Value بدست آمـده از 0.05 کمتر می باشد، فرض صفر رد می شود که نشانگرِ معني‌دار بودنِ تفاوت بين سطوح مختلف دیدگاه ها در هريك از این سؤال ها می باشد. بدين ترتيب مي توان اين چنين استنباط نمود كه گرايش نظرات به سمت گزينه های متوسط و بالای متوسط، معنادار مي باشد.
جدول 55-4 : نتایج آزمون خی دو سؤال تحقیقی مربوط به کارفرمایان و سرپرستان
ب) آزمون تي تك نمونه اي
از آن جا كه بر اساس طيف ليكرت، رتبه ي 3 به گزينه ي متوسط اختصاص داده شده است، آزمون پارامتري t بصورت زير طراحي مي شود:
فرمول شماره 2
جدول 56-4 : نتایج آزمون t سؤال تحقیقی مربوط به کارفرمایان و سرپرستان
همان گونه که انتظار می رفت، با توجه به نتایج آزمون t، مي توان نتيجه گرفت كه آزمون در کلیه ی موارد معني دار بوده و می-توان این فرض را پذیرفت که میانگین بزرگتر از 3 می باشد. همچنین آزمون با در نظر گرفتن کلیه ی سؤال های مربوط به این فرضیه نیز معنادار می باشد(ردیف آخر جدول). بدين ترتيب مي توان اين چنين استنباط نمود كه ميانگين نظرات بيش تر از سه ( يعني بالاتر از متوسط) مي باشد.
بحث و نتیجه گیریالف) بررسی دیدگاه دانش آموختگان راجع به کارایی برنامه های مختلف دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک
1. مؤلفه ی آموزشی
نتایج حکایت از آن دارد که دانش آموختگان، عملکرد آموزشی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک را بالاتر از متوسط ارزیابی کرده اند. نتیجه ی این تحقیق در مورد عملکرد آموزشی بیانگر دیدگاه مثبت و قابل قبول این گروه در ارتباط با خدمات دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک می باشد. یکی از دلایل این امر می تواند کاربردی و به روز بودن خدمات عرضه شده ی این دانشگاه ها برای جامعه باشد. نتیجه ی این تحقیق به نوعی با نتایج تحقیقات، آراسته، سبحانی نژاد و همایی (1386)، یلماز و همکارانش (2007) هماهنگ بوده است اما با نتایج تحقیقات آلوز و وییرا (2006)، انجمن اعتبارسنجی امریکا (2003)، لیم (2001) و فرخ نژاد (1384) هماهنگ نیست.
2. مؤلفه ی اداری-مالی
نتایج حکایت از آن دارد که دانش آموختگان، عملکرد اداری - مالی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک را بالاتر از متوسط ارزیابی کرده اند. نتیجه ی این تحقیق در ارتباط با عملکرد برنامه های اداری-مالی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک از دیدگاه دانشجویان نشان داد که این دانشگاه ها وضعیت قابل قبولی در این زمینه دارند. نتیجه ی این تحقیق به نوعی با نتایج تحقیقات یادگارزاده (1381)، احمدی (1383)، فرخ نژاد (1384)، لیم (2001)، یلماز و همکارانش (2007) هماهنگ بوده است؛ اما با نتایج تحقیقات، سازمان اعتبارسنجی آمریکا (2003)، آلوز و وییرا (2006) هماهنگ نیست.
3. مؤلفه ی فرهنگی
نتایج حکایت از آن دارد که دانش آموختگان، عملکرد فرهنگی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک را متوسط ارزیابی کرده-اند. از دید دانش آموختگان دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک لزوم بازاندیشی و تقویت هرچه بیش تر این برنامه ها امری محسوس می باشد. نتیجه ی این تحقیق به نوعی با نتایج تحقیقات فرخ نژاد (1384)، یادگارزاده (1381) هماهنگ بوده است.
4. مؤلفه ی دانشجویی
نتایج حکایت از آن دارد دانش آموختگان، عملکرد دانشجویی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک را پایین تر از متوسط ارزیابی کرده اند. دیدگاه دانش آموختگان دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک نشان داد که این دانشگاه ها در ارائه ی این گونه خدمات نقش خوبی را ایفا ننموده اند و نیازمند این هستند که با بازاندیشی دوباره این خدمات را کیفیت بخشند. نتیجه ی این تحقیق به نوعی با نتایج تحقیقات، یادگارزاده (1381)، فرخ نژاد (1384)، یلماز و همکاران (2007) هماهنگ نیست.
5. مؤلفه ی پژوهشی
نتایج حکایت از آن دارد که دانش آموختگان، عملکرد پژوهشی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک را متوسط ارزیابی کرده-اند. گرچه نتایج این تحقیق در مورد این مؤلفه متوسط ارزیابی شده است؛ اما همچنان در این زمینه دانشگاه ها نیازمند این هستند که فعالیت های بیش تری را انجام دهند. نتیجه ی این تحقیق به نوعی با نتایج تحقیقات، یادگارزاده (1381)، فرخ نژاد (1384)، لیم(2001)، سازمان اعتبارسنجی آمریکا (2003)، هماهنگ بوده است.
ب) بررسی دیدگاه کارفرمایان و سرپرستان از کارایی دانش آموختگان
بر اساس نتايج به دست آمده، کارفرمایان و سرپرستان، کارایی دانش آموختگان دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه یک را بالاتر از متوسط ارزیابی کرده اند. دانشگاه های موفق دنیا برای ارزیابی خود، همواره باید عملکرد دانش آموختگان خود را مورد ارزیابی قرار دهند. یکی از شیوه های ارزیابی عملکرد دانش آموختگان بررسی نظرات کارفرمایان و سرپرستان آنهاست. در این پژوهش کارفرمایان و سرپرستان دانش آموختگان دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک، عملکرد آن ها را بالاتر از متوسط ارزیابی نموده اند. این نتیجه بیانگر این نکته می باشد که کارایی دانش آموختگان مورد قبول کارفرمایان آن ها بوده است. این نتیجه برگ تأییدی بر خدمات دانشگاه آزاد اسلامی در سطح کشور در زمینه ی تربیت نیروی انسانی کارا می باشد. نتیجه ی این تحقیق به نوعی با نتایج تحقیقات یادگارزاده (1381)، فرخ نژاد (1384)، انجمن اعتبارسنجی آمریکا (2003)، آلوز و وییرا (2006)، هماهنگ بوده و با نتایج تحقیق یلماز و همکارانش (2006) هماهنگ نیست.
ارائه ی پیشنهادهای کاربردی دانش آموختگان
* کیفیت بخشی و ارائه ی خدمات جانبی دانشگاه در قالب «خدمات دانشجویی» و برنامه ریزی های اصولی و مناسب برای آن در اموری مانند هلال احمر، مشاوره و ... ( با توجه به این که نظرات دانش آموختگان در مورد این مقوله منفی ارزیابی شده است.)
* توجه کیفی و هر چه بیش تر به امر پژوهش دردانشگاه و تقویت امکانات و برنامه هایی مثل کتابخانه، کارگاه ها و آزمایشگاه ها، انجمن پژوهشگران جوان و... در دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ی یک ( با توجه به این که دانش آموختگان این امور را متوسط ارزیابی نموده اند.)
* برنامه ریزی و ایجاد سازوکاری برای تشویق به شرکت در برنامه های فوق برنامه و بهبود بخشیدن به فعالیت های فرهنگی مثل مسابقات قرآن، کانون قرآن و عترت، اردو های فرهنگی و ... ( با توجه به این که نظرات دانش آموختگان در این زمینه متوسط ارزیابی شده است.)
* توجه به نیازهای واقعی دانشجویان برای ورود به بازار کار.
* توجه به نظرات دانش آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی به منظور استفاده در برنامه ریزی های کیفی دانشگاه.
* تشکیل انجمن های دانش آموختگان و برقراری ارتباط مستمر با آن ها.
* استفاده از دانش آموختگان در بخش های مختلف مراکز اعم از اداری و ...
* ایجاد دوره های آموزشی خاص برای دانش آموختگان، آموزش های ضمن خدمت، آموزش های آزاد و اجرای دوره های پودمانی.
* تشویق دانش آموختگان به شرکت در مجامع علمی از طریق فعال نمودن انجمن فارغ التحصیلان، حفظ ارتباط میان فارغ التحصیلان و دانشگاه، دعوت رسمی از آن ها و...
* ایجاد تسهیلاتی مانند کتابخانه، آزمایشگاه، خدمات نرم افزاری و... برای فارغ التحصیلان.
* تشکیل دوره هایآموزشی مناسب برای ارتقاء کیفی سطح دانش و مهارت های جدید از طریق حفظ ارتباط با فارغ-التحصیلان، فعالیت در آموزش های ضمن خدمت فارغ التحصیلان، بررسی مداوم مواد آموزشی توسط اعضای هیئت علمی و انطباق با نیازهای کاری.
کارفرمایان و سرپرستان
* توجه به نظرات کارفرمایان و سرپرستان دانش آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی و استفاده از آن در برنامه ریزی های کیفی دانشگاه.
* برگزاری جلسات هم اندیشی با کارفرمایان و استفاده از نظرات آن ها جهت بالا بردن کارایی دانش آموختگان.
* تشویق و درخواست از کارفرمایان و سرپرستان به منظور ارائه ی شاخص های ارزیابی متناسب با نیازهای آن هاو سیستم آموزشی.
* برنامه ریزی دقیق برای مدت معین و تشکیل جلساتی پیرامون تبادل نظر و حضور کارفرمایان و سرپرستان در زمینه ی معضلات کنونی و پیش بینی نیازهای علمی، اجتماعی، فنی، فرهنگی و... برای سال های آتی.
Abstract
This study aims at external evaluation the quality of Islamic Azad Universities (IAU) of Region 1, in order to suggesting a pattern for improving them. Based on the aim, the following factors are evaluated: educational, financial administrative, student affairs, cultural, and research factors. In this research for external evaluation, the graduated students’ ideas about those factors are studied. In addition, the taskmasters and supervisors’ ideas about the graduated students’ efficiency are investigated.
This is a descriptive survey research and the population of this study is all of the IAU graduated students and their taskmasters and supervisors till 1389-1390. In this study, cluster random sampling used and 383 graduated students and 382 taskmasters and supervisors were selected. The information gathered through 2 researcher-made questionnaires which used after determining their validity and reliability (graduated students 0.807, and taskmasters and supervisors 0.853).
The data were analyzed by SPSS16 software in to levels: descriptive statistics (frequency, percent, bar chart, mean, median, mode, and skewness) and inferential statistics (Chi-Square Test, One-Sample t-test with significant level 0.05).
The results showed that:
1. According to graduated students’ idea, the efficiency of student affairs, research and cultural, educational and financial administrative programs are evaluated lower than average, average, and upper than average respectively.
2. According to taskmasters and supervisors’ ideas, the efficiency of graduated students is evaluated upper than average.
Keywords: external evaluation, Islamic Azad University region 1, graduated students, taskmasters and supervisors, quality.
دریافت جداول و نمودارها :
دریافت
كلام اول 
موضوع: مقالات چاپ شده در مجلات داخلی ISC
نويسنده: 
تاريخ: 27 آبان 1390
بازديدها: 3670
