نقش مدیران خلاق بر توسعه ی کیفی شهرستان لامرد
دکتر سید احمد هاشمی
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لامرد
hashemy.ahmad@yahoo.com
چكيده:همه کارشناسان به این نکته اعتقاد دارند که مدیریت به عنوان بدنه اصلی هر سازمانی محسوب می شود. اطلاعات، نگرش ها و رفتار یک مدیر در توسعه دائمی یک سازمان تاثیر زیادی دارد. یک مدیر بایستی بتواند در برابر موقعیت های مختلف سازمانی به عنوان یک شخص تاثیر عمل نماید. در یک سازمان، عوامل زیادی تاثیر دارد که ضرورت شناخت این عوامل برای یک مدیر خلاق لازم می باشد.
تلاش براي اثر بخشي ، وجه اشتراك اصلي همه ي سازمانها است. كارايي و اثر بخشي سازمانهادر گرو مديريت اثربخش و كار آمد است. خلاقيت براي بقاي هر سازماني لازم است. ويژگيهاي شخصيتي از جمله ميزان خلاقيت مديران با ميزان اثر بخشي در ارتباط است.
در دنیای کنونی دولت ها و ملت‌ها بدون توجه به تفاوت های تاریخی فرهنگی اعتقادی مذهبی و اقتصادی در رسیدن به توسعه فراگیر اتفاق نظر دارند و در تلاش برای یافتن راهبردهای عملی و اجرایی برای رهایی از عوامل عدم توسعه و بهره مند شدن از مزایا و منافع آن هستند. در این میان آن چه که در تمامی راهبردهای مطرح شده مورد تاکید قرار گرفته و تجارب ملل و کشورهای توسعه یافته نیز بر آن صحه میگذارد نقش انسانها به عنوان مهمترین منابع محور توسعه اقتصادی اجتماعی است به طوریکه عموم صاحبنظران توسعه بر این عقیده اند که منابع انسانی پایه و اساس تغییر و تحولات زندگی بوده و به واقع توسعه ملی بر حول محور نقش نیروی انسانی تحقق می یابد. شهرستان لامرد از وضعيت اقتصادي مطلوبي برخوردار است وبهره برداري از منابع نفت وگاز، احداث پالايشگاه گاز پارسيان و ايجاد خط لوله چهارم موجبات شكوفايي اقتصادي منطقه را فراهم ساخته است. بر این اساس مدیریت خلاق اولین گام در رشد و توسعه این منطقه می باشد.
این مقاله در پی آن است که با شناخت ویژگی ها و خصوصیات مدیران خلاق و با توجه به ظرفیت های شهرستان لامرد به ارائه مجموعه پیشنهادهایی جهت توسعه بهتر شهرستان لامرد بپردازد.
واژگان کلیدی: مدیریت، خلاقیت، سازمان، توسعه، کارایی.
مقدمه مديريت، كاري پيچيده و در واقع هنري تمام و كمال است. يكي از دلايل اين موضوع آن است كه مديران براي انجام وظايف خويش با انسانها سر و كار دارند . انسان موجودي است ارزشمند و پر رمز راز و دستيابي به كاميابي از فعاليتهاي جمعي منوط به شنا خت و بهره گيري از استعداد هاي نهفته و بروز نو آوري هاي او مي باشد .كارايي و اثر بخشي هر سازمان تا حد قابل ملاحظه اي به نحوه مديريت و كاربرد صحيح و مؤثر منابع انساني بستگي دارد .
امروزه، هنر مديريت از دشـوار ترين، ظـريف ترين و پر ثمر ترين كارهاي آدمي ميدانند و به مديريت تا آن حد اهميت مي دهندكه هنر اداره كردن را از عمده شاخصهاي عمده تمدن معاصر اعلام مي نمايند.
با توجه به اهميت مديريت بايد به نقش ويژگيهاي شخصيتي از جمله ميزان خلاقيت و ابتكار مديران در ارتقاء و توسعه ی سیستم ها پرداخت.
در عصر شتاب ،سرعت و انفجار اطلاعات ، مديراني خواهند توانست به اهداف سازماني خويش جامه ي عمل بپوشانند كه از سرعت كافي در تفكر ، تصميم گيري ، برنامه ريزي و اجرا داشته باشند. غالب موفقيتها و تغييرات اجتمايي شگرف زماني تحقق پيدا مي كند كه مديران و انديشمندان جامعـه ، خود بر اسـاس خـلاقيت و توانايهاي الـهـي خويش به ارائه ابتكار و اختراع و نوآوري اقدام كند.
بنابراين بدون شك پيشرفتهاي جديد در عرصه زندگي بشر از طريق خلاقيت و نو آوري حاصل شده است. جامعه جهاني امروز پيوسته دچار تحول و دستخوش گرگوني است. براي زيستن در چنين محيط متغير و بي ثباتي مديريت خلاق ضرورت مي يابد.
در مجموعه اي كه خلاقيت و نو آوري از ضروريت و عامل اصلي است ، نقش مديريت بسيار مهم است. زيرا مديريت مي تواند توانايي و استعداد و خلاقيت و نو آوري را در افراد ايجاد ، ترويج و تشويق كند. خلاقيت و نوآوري تعهد عمده اي را براي مدير سیستم به وجود مي آورد. تعهدي كه او را قادر مي سازد از عقايد قالبي و تعصب جاهلي و قراردادها و جريانهاي عادي فراتر رفته و به تعالي فكري دست پيدا كند ،به امر پژوهش ارج نهد و يافته هاي آن را بكار گيرد وبا انعطاف امر مشكلي را با تدبير خردمندي حل كند. (نيلي آرام ،77 )
در نهايت آنكه تلاش براي اثر بخشي، وجه اشتراك اصلي همه سازمانها است به گونه اي كه اكثر تحقيقات انجام شده در حوزه سازمان و مديريت آگاهانه ويا نا آگاهانه و يا مستقيم يا غير مستقيم به آن پرداخته اند.(ريچارد 1376، ص20) . مفهوم موفقيت در مديريت با تعبير ميزان موفقيت نتايج حا صل از كار بايد مهمترين هدف يك مدير با شد . بازدهي كار يك مدير نيز بايد از طريق صادره هاي مديريت سنجيده شود نه ميزان وارده ها . يعني موفقيت هاي كاري او نه مجموعه كارهايي كه به او محول مي شود يادر روز انجام مي دهد . موفقيت چيزي است كه مدير از راه اعمال صحيح مديريت بدست مي آورد و بصورت بازده كار ارائه مي كند . تعريف صحيح و بدون ابهام درباره ي اثر بخشي مديريت همان ميزان موفقيت مدير در زمينه بازدهي و نتايج كاري است كه به او محول شده است . مديران با مديريت سنجيده ي خود مي توانند مجموعه را به مو فقيت برسانند و زودتر و بهتر به هدفها نايل آيند.
ضرورت خلاقیت (فیضی،1388 ص 402)
اعتقاد بر این است که برای پرورش خلاقیت سه عامل باید تحقق یابد:
1- مهارت های مربوط به خلاقیت
2- مهارت های مربوط به موضوع
3- انگیزه درونی (به نقل از: حسینی، 1378ص67)
مهارت های مربوط به خلاقیت: این مهارت ها نوعی از ویژگی های شخصی هستند که موجب خلاقیت فردی می شوند.
مهارت های مربوط به موضوع: این مهارت برای حل مسایل معین و اجرای کار خاص مورد نیاز است.
انگیزه درونی: اگر کسی دو مهارت مربوط به خلاقیت و موضوع داشته باشد ولی انگیزه خلاقیت نداشته باشد نمی تواند به کار خود ادامه دهد
خلاقيت و نوآوري يكي از اساسي ترين و بنيادي ترين ويژگيهاي خاص انسان و مظهر خليفه الـهي انـسان در كـره زمين است و در حقيقت مـجموعه ي تمدن انسان محصول خـلاقيت ها و نو آوريهاي انسان است . مي توان گفت بدون خلاقيت و نو آوري ادامه حيات انسان امكان پذير نيست . خلاقيت تركيبي است از قدرت ابتكار ، انعطاف پذيري و حساسيت در برابر نظراتي كه يادگيرنده را قادر مي سازد خارج از تفكر نا معقول به نتايج متفاوت و مولد بينديشد كه حاصل آن رضايت شخص و احتمالاً خشنودي ديگران خواهد بود .(استرنبرگ،1989).
خلاقيت براي بقاي هر سازماني لازم است . در طي زمان سازمانهاي غير خلاق از صحنه محو مي شوند و اگر چه چنين سازماني ممكن است در عملياتي كه در يك مقطع از عمر درگير آن است ،موفق باشد ولي سرانجام مجبور به تعطيل يا تغيير سيستم ميگردد.(رضائيان 1372،ص31).
به گفته(لازار سفلد،1963)مدير بايد تمهيدات و تدابيري براي رشد نوآوري وتغيير بیندیشد.
در دنياي متحول و متغير ، اشخاص و سازمانها بايد بتوانند با تغيير و دگرگوني، سازگاري پيدا كنند.(علاقه بند 1374، ص41).
به دلايل زير خلاقيت براي مديران ارزشمند است :
- مديران خلاق به احتمال بيشتري مي توانند خود و سیستم تحت مديريت خود را در مواجهه با مشكلات و بهره گيري از فرصتها سازگار نمايد.
- با خلاقيت بيشتر مدير و همكاران او كميت و كيفيت تصميمات و فعاليتها افزايش مي يابد.
- مديـر و کارکنان از لحـاظ فردي، احساس چالش و رضايت بيشتري در ارتباط با كار خود مي كنند.
ازطرفي اهميت مديريت در سير تاريخ مدون بشري به گونه اي است كه اكثر صاحب نظران عقيده دارند كه اجتماع بدون رهبري و مديريت نمي تواند وجود خارجي داشته باشد و بشر در طول تاريخ جهت ادامه زندگي خود برای بهتر زيستن به نحوي از انحا از مديريت استمداد جسته است.
مدير امروز به منظور اثر بخش ساختن سازمان خويش بيشتر از هر چيز به خلاقيت و يافتن راه حلهاي تازه براي حل مشكلات سازمان خود نياز دارد . زيرا محيط دروني و بيروني سازمان بيش از پيش دستخوش تحول و تغيير است و به نظر مي رسد الگوهاي از پيش ساخته شده براي حل مشكلات تازه پاسخگو نيست .
ويژگيهاي شخصيتي از جمله ميزان خلاقيت مديران با ميزان اثر بخشي در رابطه است و به ادعاي برخي محققان، خلاقيت و نو آوري مهم ترين عامل پيدايش سازمان و باعث ارتقاء و رضايت شغلي كاركنان ، افزايش انگيزش كاركنان و ارتقاء بهروري و رشد و بالندگي مي باشد .
در دنیای کنونی دولت ها و ملت‌ها بدون توجه به تفاوت های تاریخی فرهنگی، اعتقادی، مذهبی و اقتصادی در رسیدن به توسعه فراگیر اتفاق نظر دارند و در تلاش برای یافتن راهبردهای عملی و اجرایی برای رهایی از عوامل عدم توسعه و بهره مند شدن از مزایا و منافع آن هستند. در این میان آن چه که در تمامی راهبردهای مطرح شده مورد تاکید قرار گرفته و تجارب ملل و کشورهای توسعه یافته نیز بر آن صحه می گذارد نقش انسانها به عنوان مهمترین منابع محور توسعه اقتصادی اجتماعی است به طوریکه عموم صاحب نظران توسعه بر این عقیده اند که منابع انسانی پایه و اساس تغییر و تحولات زندگی بوده و به واقع توسعه ملی بر حول محور نقش نیروی انسانی تحقق می یابد. بر این اساس اگر کشوری نتواند از دانش تفکرات و دیدگاه های هدفمند انسان ها استفاده کند و از این سرمایه گرانقدر و ارزشمند در توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی غفلت ورزد. مسلما نخواهد توانست هیچ چیز دیگر را توسعه دهد زیرا به درستی اثبات شده است که مزیت دسترسی به منابع و عوامل طبیعی در جهت استفاده از شاخص های توسعه جای خود را به مزیت بهره مند ی و استفاده به جا از نیروی انسانی موفق مبتکر و خلاق داده است. نیرویی که توانایی خلق این منابع و امکانات را در راه نیل به توسعه دارد.
بسیاری از صاحب نظران معتقدند که منابع انسانی تنها مزیت رقابتی هستند که سازمان ها باید با اقدامات مناسب و درست این نیروی بالقوه را به نیروی بالفعل تبدیل کرده و آنان را در جهت اهداف سازمان هدایت کننده سازمان های فاقد منابع انسانی کارآمد هرگز نمی توانند به اهداف خود دست یابند. به عبارت دیگر منابع انسانی به منظور حفظ رقابت در بازار نقش کلیدی را ایفا می کنند. امروزه در ادبیات جدید مدیریت نقش نیروی انسانی در دستیابی به اهداف سازمان به حدی اهمیت پیدا کرده که از نیروی انسانی به عنوان سرمایه های انسانی یاد می شود و در حقیقت سرمایه‌های انسانی مغز متفکر و نرم افزار سیستم سازمان را تشکیل می‌دهند. رهبری و مدیریت به عنوان عمده ترین عامل در نیروی انسانی انجام وظیفه می نماید مدير يعني داناترين و آگاه ترين فرد در تصميم گيري ها و تصميم سازي هاي هر سيستم اجتماعی، مدير كسي است كه قادر است ببيند آنچه را ديگران قادر به ديدن و درك آن نيستند.با دانش ترين فرد،(علم مديريت) با تجربه ترين فرد (مديريت نردباني )متعمق ترين فرد (مديريت علمي) جامع نگر ترين فرد( هنرمند) انسان ترين فرد (رهبري و نفوذ در قلوب مخاطبان)اگر فرد يا افرادي آن چنان كه شمرده شد. سكان دار هر سيستم و نهاد اجتماعي باشند. توسعه انساني قطعا وجود خواهد داشت. توسعه انساني نشاني از حضور دانايي است. دانايي يعني قدرت و توان انتخاب گري كه حاصل آن خلاقيت، نوآوري و ابتكار است. حاصل فرايند گونه و درهم تنيده تمامي مولفه هاي ذكر شده يعني حضور و وجود مديريت دانش كه حضورش در همه اجزا سيستم نفوذ كرده و تنيده شده است.
خلاقیت در سازمان هاخلاقیت هر نظام اجتماعی، پدیدای مبتنی بر نظم منطقی و جدا از خلاقیت افرادی است که نظام از آن ها تشکیل شده است. همان طور که برای رشد گیاه، محیط و فضای مناسب مورد نیاز است، برای شکوفایی خلاقیت هم فضای مناسب باید وجود داشته باشد، تا ذهن و حافظه ی افراد برای پرداختن به ایده های نو، کاهش مشغله و ایجاد فرصت های تازه آزاد شود. سازمان خلاق چه ویژگی هایی باید داشته باشد تا بتوان دائماَ از آن اندیشه های نو به دست آورد؟
برخی از این ویژگی ها به شرح زیر است:
- سازمان شرایطی را فراهم می کند که کارکنانش در رده ی بالای سلسله مراتب نیاز های مازلو قرار گیرند تا بتوانند نیروهای خلاق خود را بروز دهند.
- کارکنان از کار خود در سازمان لذت می برند و آزادند تا موضوعات مورد علاقه ی خود را انتخاب و روی آن کار کنند و برای ابراز آزادانه ی فکر و نظر خود تشویق می شوند.
- کارکنان سازمان از احترام برخوردارند و باور دارند که می توانند همگام با نیاز های سازمان ترقی و صعود کنند.
- سازمان مشتری مدار است و توجه به نیاز های مشتری و جلب رضایت او هدف نهایی او را تشکیل می دهد.
- علاوه بر توجه به نیاز های مشتری، سازمان خود منبع ایجاد تحول و تنوع در بازار به شمار می رود و سلائق مشتریان را هدایت می کند.
- فضا برای کار گروهی و طرح نظرات جدید کارکنان آماده است و از پیشنهاد های عجیب و غریب استقبال می شود.
- کارکنان با این نوع سازمان ها روابط دائمی و بلند مدت دارند بنابراین، از امنیت شغلی برخوردارند.
- تغییر در این سازمان ها ارزشی مثبت تلقی می شود و تمامی مدیران تغییر را به عنوان تنها عامل ثابت و گریز ناپذیر تلقی می کنند.
- اهداف این سازمان ها مبتنی بر ارزشهای انسانی است به همین جهت کارکنان این سازمان به تولید محصولات خود افتخار می کنند.
- امکان آزاد اندیشی و فضای طرح پیشنهاد وجود دارد تا افراد فرصت یابند مشکلات و طرح های سازنده ی خود را در قالب پیشنهاد مطرح کنند.
- نظام های نظارت از بالا و نظارت از بیرونی جای خود را به روابط مناسب و مطلوب بین همکاران و خود نظارتی داده است.
- افراد خلاق و مهمتر از همه رهبری و مدیریت خلاق در سازمان فعال اند، زیرا وجود و تداوم حیات سازمان خلاق تابع تمایلات، تفکرات و عملکرد مدیران خلاق است.
- فعالیت های مداومی برای بهبود محصولات فعلی یا خلق و ارائه محصولات جدید اجرا می شود.
- چنین سازمان هایی خود را اسیر ساختار و روش های اجرایی موجود نمی کنند (تدبیر،1367صص 18-16)
- سطح آموزش و پرورش اعضای خود را به طور مستمر ارتقا می دهند تا دانش و آگاهی آن ها به روز باشد(رابینز،1994،ص401).
- مجاری ارتباطی در سازمان باز و چند جانبه است
- در این سازمان ها کارکنان از تیپ و قشر خاصی انتخاب نمی شوند و سعی می شود انواع و اقسام تیپ های شخصیتی در سازمان استخدام شوند
- سیاست ها و خط مشی ها فعلی سازمان در زمینه های مختلف الزامی تلقی نمی شود.
- برای تحقیق سرمایه گذاری می شود و برنامه ریزی ها دراز مدت و انعطاف پذیرند (سعادت،،1372 ص280)
خلاقیت و نوآوری در سازمان غالباَ به طور خود جوش، با یک مسئله ی خاص سازمانی، یا بینش نسبت به فرصتی سازمانی برانگیخته و آغاز می شود. چین تغییراتی ممکن است از طریق فعالیت های غیر رسمی و نا منظم برنامه ریزی و اجرا شود. با وجود این، برای اینکه خلاقیت و نوآوری تاَثیر دائمی بر موفقیت سازمانی داشته باشد باید منظم باشد و در ارتباط با فعالیت های روزانه ی سازمان قرار گیرد. یکی از نویسندگان معتقد است برای نهادینه کردن خلاقیت و نوآوری در سازمان نقش سه عامل حیاتی است:
برنامه ریزی، فرهنگ سازمانی، و ساختار سازمانی (بووی،1993،ص355).
مروری اجمالی بر فرصتهای مدیریتی در لامردتا پيش از انقلاب، لامرد فاقد امكانات اوليه لازم براي زندگي بود و ساكنان آن با محروميت هاي فراوان دست به گريبان بودند. اما امروزه اين شهرستان از وضعيت اقتصادي مطلوبي برخوردار است وبهره برداري از منابع نفت وگاز، احداث پالايشگاه گاز پارسيان و ايجاد خط لوله چهارم موجبات شكوفايي اقتصادي منطقه را فراهم ساخته است.
با نگاهی دقیق به شهرستان لامرد به قابلیت ها و استعداد های فراوان و متعددی برمی خوریم که می توانند در توسعه همه جانبه این خطه از میهن اسلامی نقش مؤثری ایفاء نمایند از جمله مهمترین این قابلیت های می توان به مواردی چند اشاره نمود.
• پیشینه غنی فرهنگی ، تاریخی
• برخورداری شهرستان از مردمانی متدین ، ولایت مدار و ادب پرور با منابع انسانی سرشار و استعداد های کمی و کیفی ، خلاق ، برجسته و کارآمد و اندیشمند و خوش فکر.
• وجود ذخایر عظیم و غنی گاز در منطقه و به دنبال آن استقراپالایشگاه گاز ..
• برخورداری شهرستان از اراضی مستعد و حاصلخیز و فراهم بودن شرایط طبیعی و اقلیمی بسیار مناسب برای کشت و تولید محصولات گرمسیری و گلخانه ای
• احداث و استقرار فرودگاه بين المللي لامرد امکانات و تجهیزات پیشرفته که در صورت استفاده از ظرفیتهای آن می تواند یکی از اساسی ترین زیر ساخت های توسعه شهرستان در امور حمل و نقل محسوب گردد.
• بوجود آمدن فرصت های شغلی متنوع در این شهرستان در اثر استقرار پروژه های صنعتی و غیر صنعتی وابسته به نفت ، گاز و پتروشیمی و صنایع انرزی بر و اشتغال نیروهای بومی مانند سایر نیروهای شاغل در آنها
• احداث پالايشگاه گاز پارسيان در حد فاصل شهرهاي لامرد و مهر
• احداث کارخانه سیمان
• ايجاد خط لوله چهارم گاز
• شكلگيري بزرگترين قطب اقتصادي انرژي ايران و منطقه در عسلويه، تحولات آشكار وپنهاني در ابعاد اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي در جنوبيترين نقطه استان فارس پديد آمده
بنا بر این انتخاب مدیران خلاق و اثر بخش اولین گام در رشد و توسعه ی این منطقه می باشد.
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها شهرستان لامرد با توجه به ظرفیت مناسب و بالقوه می تواند در آینده نزدیک به یکی از قطب های توسعه تبدیل شود. داشتن ذهنی خلاق برای مدیران جهت توسعه شهرستان لازم و ضروری است. بنابراین جهت پیشرفت بهتر این منطقه به ارائه مجموعه پیشنهادهایی پرداخته می شود:
1- استفاده از مدیران مناسب و شایسته در موقعیت های اداری.
2- شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها در حوزه های مختلف.
3- توجه به دوره های مناسب و کارا جهت بالا بردن توان مدیریتی مدیران.
4- توجه به برنامه ها و استراتژی های خلاق ارائه شده از طرف متخصصان.
5- برگزاری دوره هایی جهت آشنایی با پتانسیل ها و توانایی بالقوه شهرستان.
6- آگاهی دادن به سرمایه گذاران جهت شناخت بهتر منطقه.
7- ضرورت شناخت نیروهای کارا و مناسب و بها دادن به نظرات آن ها در توسعه منطقه.
8- اجرای مطالعات تحقیقی مناسب به منظور شناخت نقاط مناسب توسعه در شهرستان لامرد.
كلام اول 
موضوع: مقالات كنفرانس هاي داخلي
نويسنده: 
تاريخ: 18 خرداد 1391
بازديدها: 2576
