بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد در افق 1404
دکتر سید احمد هاشمی
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لامرد
hashemy.ahmad@yahoo.com
مختار رنجبر
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لامرد
چکیده:
سازمانها باید سياست منظم و يكپارچه‌‌اي را در جهت برنامه‌‌ريزي و مديريت استراتژيك مجموعه خود به نحوي اثر بخش بعمل آورده و در قالب برنامه‌‌هاي بنيادين دست به ايجاد هماهنگي‌‌ها و رعايت اولويتها بزنند. در چنين شرايطي طرح برنامه‌‌ريزي و مديريت استراتژيك با توجه به ابعاد وسيع و گسترده آن پاسخي به چگونگي برنامه‌‌ريزي مؤثر در بلند مدت می باشد. برخلاف روشهاي معمول كه تنها به عوامل داخلي مي‌‌پردازند، اين نوع برنامه‌‌ريزي نگاه به بيرون و عوامل محيطي نيز دارد. لذا ميتوان گفت محصول برنامه‌‌ريزي استراتژيك، برنامه‌‌اي راهگشا و آيندهنگر و تحول آفرین است كه سازمان را در بستر شكار فرصت قرار داده و موجبات برتري و تعالی این سازمان را فراهم سازد. محصول نهايي اين فرايند مجموعة رسالت و مأموريت سازمان ، اهداف كيفي و كمي آن براي يك دوره پنج ساله و بالاخره استراتژيها، برنامه های عملیاتی و اقدامات اصلي اجرايي براي نيل به اهداف تعيين شده می باشد.
این مقاله با محور قرار دادن بخش آموزش دانشگاه به تدوین برنامه استراتژیک در این زمینه می پردازد.
واژگان کلیدی: آموزش، دانشگاه، برنامه استراتژیک، اثر بخش، اهداف
مقدمه:
از مهمترین عوامل مهم توسعه اقتصادی و اجتماعی در مواقع مختلف توجه به نقش سازنده و موثر نیروی انسانی است زیرا انسان بر خلاف سایر موجودات دارای نقش خلاق و کارآمد است که می تواند کار خود را از جنبه کمی و کیفی ارتقاء بخشیده و با ابداع روشهای جدید مشکلات احتمالی را بر طرف نماید. نیروی انسانی آموزش دیده و ماهر می تواند با قدرت تعلق و تفکر خود بهترین استفاده را از منابع موجود ببرد.( وفا نژاد،1382، 1)
تغییر و تحول در سازمانهای امروزی به قدری سریع، چند جانبه1، پیچیده و فراگیر است که سازمانها بدون پیش بینی، همگانی و تطابق با آن قادر به ادامه حیات، رشد، بالندگی و توسعه نمی باشند. واکنش متناسب به تحولات پیچیده، سازمانها را در جایگاه نظری سیستم های باز اجتماعی قرار می دهد.( سلطانی تبریزی،1378، 5) امروزه یکی از مهمترین و اساسی ترین فعالیت ها در سازمان جهت همگامی مثبت با تغییرات و توانائی رقابت سالم در جامعه استفاده از سیستم های بهبود و نوآوری در نیروی انسانی جهت رسیدن به هدفهای مطلوب و سازنده آن سازمان محسوب می شود. به تعبیری می توان گفت:« عصر ما عصر تغییرات است و انسان امروز دستخوش امواج تغییرات، جهان به صورت اقیانوسی مواج درآمده است که امواج تغییرات هر لحظه سرنشینان قایقی را که جهان می نا میم به این سو آن سو پرتاب می کند و در هیچ عصری زندگی بشر هم تا این حد تغییرپذیر نبوده است. ...»(اسدی،1369، 36)
یکی از سازمان هایی که در رشد و توسعه هر کشوری نقش اساسی دارد، دانشگاه می باشد. دانشگاه در جهان پیچیده امروز، نقش اساسی و مهمی دارند. دانشگاه آزاد اسلامی در توسعه ی کشور ما به عنوان یکی از مؤلفه ها و شاخص های مهم تلقی می شود. این تحقیق در پی این است که با رویکردی استراتژیک به بررسی نقش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد در بخش آموزش بپردازد.
در تحقیقات سازمان مدیریت جهت ایجاد و فراگیر نمودن جریانی از نوآوری ها به سه دیدگاه اشاره شده است اول: دیدگاهی که نوآوری را بیشتر یک امر روانشناختی و مربوط به استعدادهای فردی تلقی نموده و بنابراین در سازمان استفاده از امکانات آموزشی و سیستم پاداش و تقویت کننده های مثبت را برای پرورش استعدادهای افراد توصیه می نماید. دوم: دیدگاه اجتماعی که خلاقیت نوآوری سازمانی را بیشتر امری جامعه شناختی و مربوط به فراهم آمدن محیط و زمینه مناسب جهت بروز استعدادها می داند. این نگرش غنی سازیEnrichment امکانات و زمینه های لازم در سازمان را برای ایجاد استقرار خلاقیت ها و نو آوری ها توصیه می نماید. سوم: دیدگاه سیستمی که ایجاد نوآوری ها و استمرار و فراگیری آنها را در سازمان را یک امر سازمانی یعنی فراتر از عوامل فردی و فراهم آوردن صرف امکانات و زمینه های لازم تلقی نمود. و معتقد است که با مجموعه و سیستمی از عوامل در سطح فردی و گروهی همراه با ساختارها و توجه به ارزشها و باورهای سازمانی به وجود آمده و نو آوری ها را در سازمان به صورت مستمر در آورده و آنرا زمینه ای برای بقاء و رشد فرد سازمان در نظر گیرد و سعادت بهره وری هر ملتی وابسته به کار و تلاش همه اقشار جامعه بوده و بهره وری معیاری برای ارزیابی عملکرد این فعالیتها و تلاشها در بخشهای مختلف اجتماعی و اقتصادی است. بهره وری بوسیله تثبیت معلولیت های حاصله(ستانده ها) بر منابع و آنچه که برای حصول به نتیجه صرف شده ( داده ها) بیان می شود.(اشراف العقلائی،مترجم،1377، 1)
نگارنده در این مقاله سعی دارد به بررسی فرآیند بهره وری نیروی انسانی در دانشگاه آزاد اسلامی پرداخته و عوامل لازم جهت رسیدن به امر را مشخص سازد.
هدف کلی: بررسی حوزه آموزشی دانشگاه آزاد واحد لامرد در چشم انداز توسعه
اهداف ویژه
- بررسی شاخص های عملکردی بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد.
- بررسی و تدوین اهداف کلی و عینی بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد.
- بررسی و شناخت فرصت ها و تهدیدهای خارجی بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد.
- بررسی و شناخت قوت ها و ضعف های بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد.
سوالات ویژه:
1- شاخص های عملکردی در بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد چیست؟
2- اهداف کلی و عینی در بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد چیست ؟
3- فرصت ها و تهدید های خارجی بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد چیست؟
4- نقاط قوت و ضعف بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد چیست؟
مدل تحقیق و روش اجرا
مدل مورد استفاده در این پژوهش مدل مفهومی ارائه شده توسط پروفسور دیوید می باشد. ديويد (1990) مدلي با فرآيندي سه مرحله اي براي مديريت استراتژيك پيشنهاد كرده است كه عبارتند از
گام اول: تدوين استراتژي
گام دوم: اجراي استراتژي
گام سوم: ارزيابي استراتژي
در گام اول سازمان بايستي ابتدا اهداف، مآموريتها و رسالت و استراتژي جاري خود را با توجه به نقاط قوت و ضعف درون سازماني و عوامل مؤثر محيطي شامل فرصتها و تهديدها مورد بررسي قرار دهد. در گام دوم در مرحله ي اجرا منابع انساني و مادي لازم تخصيص داده مي شود. طبيعي است كه بدون منابع لازم استراتژي قابليت اجرايي نخواهد داشت. در گام سوم استراتژي بكار گرفته شده با استفاده از يك نظام اطلاعاتي فعال و نيز در مقايسه با اهداف سازمان مورد ارزيابي قرار گرفته و اشكالات و ابهامات احتمالي رفع مي شود (دهكردي، 1384).فرآيند مديريت استراتژيك در نمودار زير خلاصه شده است.
برای انجام این پژوهش از روش توصیفی، تاریخی و کتابخانه ای استفاده شده است و تلاش شده است که حقایق آنچنان که هست بررسی شوند. البته بعد از یافتن داده ها و اطلاعات مربوط به هر سؤال با استفاده از فرآیند برنامه ریزی استراتژیک، داده ها و اطلاعات بدست آمده در قالب جداول مربوطه مورد تحلیل استراتژیک قرار خواهند گرفت.
جامعه ی آماری
جامعه آماری این پژوهش شامل اعضای هیئت علمی، کارکنان، دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد در سال تحصیلی 1388-1387 می باشد. و کارشناسان نیز به افراد دارای مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر که به هر نحوی با دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد ارتباط دارند، گفته می شود.
نمونه و روش نمونه گیری:
نمونه مورد اسفاده در این تحقیق،50 نفر از اعضای هیأت علمی و کارشناسان شهر لامرد می باشد. در مورد دانشجویان نیز پس از استفاده از جدول مورگان، جمعیت کل نمونه مشخص شده و سپس بر اساس جمعیت آماری رشته های کارشناسی، تعداد نمونه لازم به ان رشته اختصاص داده می شود.
ابزارگرد آوری داده ها
در این تحقیق از ابزار های مشاهده و پرسشنامه جهت جمع آوری داده ها استفاده شده است.
مشاهدات محقق و همکاران در طول تحقیق همراه با استفاده از پرسشنامه ای که بر اساس نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد تهیه می شود به عنوان ایزار گرد آوری داده ها مورد استفاده قرار می گیرند. روایی و پایائی پرسشنامه نیز بر اساس تأیید کارشناسان بدست آمده است.
روشهای تحلیل
روشهای تحلیل آماری در تجزیه و تحلیل داده ها، فراوانی و درصد است که بصورت نمودارهای ستونی نمایش داده شده اند. با استفاده از اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه و مشاهده در قالب جداول تحلیل SWOT برای بخش آموزش مورد مطالعه قرار گرفته اند.
نتایج و یافته های تحقیق
در اين بخش تحقيق، نتايج حاصل از تحليل داده‌ها ارائه می‌گردد.
شاخص‌هاي عملكردي دانشگاه در حوزه آموزشي
ميزان اهميت(وزن) شاخص‌هاي عملكردي دانشگاه در حوزه آموزشي و واكنش دانشگاه نسبت به عامل مزبور(رتبه) توسط 50 نفر مشخص شده است (مجموع وزن‌ها 1 و مقياس رتبه 1 تا 5 مي‌باشد) كه از بين اين شاخص‌ها بيشترين ميزان اهميت مربوط به شاخص « نسبت استاد به اعضاي هيأت علمي » با ميانگين وزن 042/0 و ميانگين رتبه 72/2 و كمترين ميزان اهميت مربوط به شاخص « نسبت دانشجويان تحصيلات تكميلي به كارشناسي » با ميانگين وزن 032/0 و ميانگين رتبه 76/1 بوده است (جدول1).
خلاصه تجزيه و تحليل عوامل داخلي (IFAS) در حوزه آموزشي
نقاط قوت در حوزه آموزش: تعداد رشته‌هاي مقاطع مختلف تحصيلي با 103/0، رتبه 97/2، ميانگين ساعت حضور واقعي هيأت علمي درهفته براي مشاوره با وزن 089/0، رتبه 76/2 ، نسبت انطباق بين رشته تحصيلي وموضوع مورد تدريس در سال با وزن 089/0، رتبه 86/2 ، فضاهاي كمك آموزشي (كارگاه، آزمايشگاه، مزرعه، ...) با وزن 079/0 و رتبه 72/2 ، نسبت استاديار به اعضاي هيأت علمي با وزن 078/0 و رتبه 76/2 ، تعداد دفعات ارزيابي دانشجو از دانشگاه در سال با وزن 068/0 و رتبه 10/3 مي‌باشند.
نقاط ضعف در حوزه آموزش: ميانگين ساعت تدريس هيأت علمي در هفته با وزن 068/0 و رتبه 786/2 ، ميانگين تعداد دانشجو در كلاس با وزن 087/0 و رتبه 42/2 ، نسبت هزينه‌هاي آموزشي به هزينه‌هاي كل با وزن 077/0 و رتبه 762/2 ، ميانگين مدت زمان تحصيلي در دانشگاه با وزن 047/0و رتبه 72/2 ، نسبت واحدهاي دروس نظري در سال به كل واحدهاي درسي ارائه شده با وزن 038/0، رتبه 82/2 ، نرخ افت تحصيلي با وزن 037/0، رتبه 60/2، نسبت دانشجو به هيأت علمي با وزن 014/0، رتبه 88/2 محسوب مي‌شوند. با توجه به جمع امتياز‌ها (21/3)، به طور كلي ميتوان گفت واكنش دانشگاه نسبت به نقاط قوت و ضعف در حوزه آموزشي بیشتر از متوسط بوده است (جدول2).
اهداف و مقاصد بخش آموزش دانشگاه آزاد اسلامی لامرد
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات:
توسعه هر کشوری وابسته به نظام آموزشی عالی آن می باشد. کشورهایی که به مساله توسعه کمی و کیفی دانشگاه ها توجه نموده اند از روند توسعه دائمی خوبی برخوردار شده اند. لذا به منظور ایفای بهتر نقش دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد در بخش آموزش به ارائه پیشنهاد های زیر جهت اجرا پرداخته می شود.
1- استفاده از ساعات مشاوره اعضاء هیات علمی در دانشگاه.
2- کیفیت دادن به امکانات و وسایل کمک آموزش و استفاده مناسب از آن در محیط های تدریس.
3- افزایش تعداد اعضای هیات علمی با مدرک دکترا.
4- تصویب و راه اندازی رشته های مربوط به تحصیلات تکمیلی در دانشگاه.
5- استفاده از اساتید مدعو با مدرک دکترا در دانشگاه.
6- استفاده از منابع درسی و برنامه های درسی روز آمد توسط اساتید دانشگاه.
7- استفاده از ارزش یابی مستمر و مداوم در کلاس های درس.
8- استفاده از روش های نوین تدریس در آموزش به منظور فعال نمودن دانشجویان.
9- برگزاری کارگاه های آموزشی مناسب و با موضوعات جدید و کاربردی بررسی اساتید.
كلام اول 
موضوع: مقالات كنفرانس هاي داخلي
نويسنده: 
تاريخ: 3 دي 1389
بازديدها: 4376
