چكيده. كارايي و اثر بخشي نظام آموزشي در گرو مديريت اثربخش و كار آمد اين نظام است . خلاقيت براي بقاي هر سازماني لازم است . ويژگيهاي شخصيتي از جمله ميزان خلاقيت مديران با ميزان اثر بخشي در ارتباط است . اين پژوهش در صدد تبيين رابطه بين خلاقيت و اثر بخشي مديران مدارس ابتدايي و راهنمايي شهرستان لامرد مي باشد ، جهت دستيابي به هدف فوق سه سؤال پژوهشي مطرح گرديد:
1-آيا بين خلاقيت مديران و ميزان اثربخشي آنان رابطه وجود دارد ؟
2-از نظر معلمان ، مديران اثر بخش در كدام يك از ابعاد ششگانه اثربخشي موفق تر هستند؟
3-آيا بين اثر بخشي مديران با توجه به متغيرهاي فردي (سنوات خدمت ، سنوات مديريت ، مدرك تحصيلي ) تفاوت وجود دارد ؟
براي پاسخگويي به سؤالات تحقيق علاوه بر آمار توصيفي از ضريب همبستگي پيرسون ، آزمون t براي گروههاي مستقل وتحليل واريانس استفاده گرديد كه نتايج ذيل حاصل گرديد .
ـ بين خلاقيت مديران با ميزان اثر بخشي آنان رابطه معني داري با ضريب 44/0= R ر سطح 001/0 < P وجود داشت.
ـ با استفاده از تحليل واريانس طرحهاي تكراري معلوم گرديد كه مديران اثر بخش معيارهاي اثر بخشي را به يك ميزان دارا نيستند . آنها در بعد برخورد شايسته با معلمان و كاركنان نسبت به ابعاد ديگر موفق تر و در بعد رهبري معلمان و كاركنان ضعيف تر بودند .
ـ با استفاده از تحليل واريانس يكطرفه روشن گرديد بين گروههاي مختلف مديران با سابقه هاي خدمت آموزشي متفاوت از نظر اثربخشي تفاوت معني داري در سطح 00001/0< P وجود دارد .
ـ با استفاده از تحليل واريانس يكطرفه معلوم گرديد كه بين گروههاي مديران با سابقه هاي مختلف مديريت در آموزشگاهها تفاوت معني داري در سطح 00001/0< P از نظر اثربخشي وجود دارد .
ـ با استفاده از تحليل واريانس يكطرفه مشخص گرديد كه تفاوت معني داري بين مديران با مدارك مختلف تحصيلي از نظر اثر بخشي در سطح 00001/0< P وجود دارد .
وازگان پایه: خلاقیت ، اثر بخشی،مدیر ، کیفیت ، آموزش و پرورش
مقدمهآدمي نه تنها از بدايع عالم خلقت است ، بلكه از بديع ترين مخلوقات اين عالم است كه در فطرت كمال وي از وجودش متأ خر افتاده است و براي تحقق كمال و رشد شخصيت و «شدن» خود نيازمند تعليم و تربيت است . تعليم و تربيتي كه به وي قدرت رهايي از زندانهاي طبيعت و تاريخ و جامعه به ويژه خويشتن دهد و گوهر وجودي وي و استعدادهاي خداداديش را متحقق سازد .
اهميت اين امر تا حدي است كه هنر آموختن و رشد دادن انسان را از بدايع بشري و از جمله از دشوارترين ، ظريف ترين ، حساسترين و پر ثمر ترين كارهاي آدمي گفته اند . نظامهاي آموزش و پرورش و دست اندركاران آنها يكي از پر مسئوليت ترين و دشوار ترين وظايف را در جامعه بر عهده دارند .
يكي از مهمترين ، مؤثر ترين و گسترده ترين سازمانهاي مختلف اجتماعي كه مسئوليت انتخاب و انتقال عناصر فرهنگي را به نسل آينده ي جامعه بر عهده دارد ، سازمان آموزش و پرورش است . اين سازمان از دير باز نقشي سازنده و اساسي در بقاء و تداوم فرهنگ و تمدن بشري ايفا كرده است. (صافي ، 1373،ص 6)
نظام آموزش و پرورش ، الگوي كليه ي نهادها ، مؤسسات و سازمانهاي رسمي جامعه است لذا با رشد و توسعه جامعه در ابعاد اخلاقي ، اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي و سياسي جامعه پيوندي ناگسستني دارد.
مسئله تعليم و تربيت در عين ضرورت ، يك فن ظريف و تخصصي با ابهام و پيچيدگيهاي بسيار است . در عين حال پر دامنه و وقت گير كه همكاري نهادهاي مختلف ، افراد متعدد وهمه ي فعاليتهاي مربوطه را مي طلبد. بويـژه آنكه نتايج قطعي ونهايي حاصل از فرايند تعليم و تربيت نسبتاً ديرآشكار مي گردد. و آثار مترتب بر آن خاصيت تراكمي دارد.
نقش و رسالت سازمانهاي آموزش و پرورش در دنياي امروز تا آن حد است كه جوامع مختلف انتظار دارند كه اين نهاد عظيم ، به همه ي نيازهاي معنوي و مادي آنها پاسخ مثبت دهد و به عنوان يك مكانيسم اصلي ، تحقق نيازهاي فردي و اجتماعي را ممكن سازد.
ثمره ي آموزش و پرورش توأ م با برنامه ريزيها و سازماندهي ها ي مطلوب و مناسب و سرپرستيهاي ماهر و مخلص ، تبديل انسان خام به انسانهاي خلاق ، بالنده ، رشد يافته ، تزكيه شده ، متعادل ، قيمتي و كمال يافته است.
آموزش و پرورش با تربيت و آماده سازي نيروي انساني ، توان بالقوه ي جوامع را به فعليت مي رساند نقش و اهميت نيروي انساني در بين اجزاء و عوامل ديگر سازمانهاي اجتماعي همانند جايگاه مغز در بين ساير اندانهاي بدن انسان است . با همه ي ارزشي كه دست و پا و چشم و گوش دارد اگر مغز وجود نداشته باشد آنها نيز فاقد ارزش و اعتبار خواهند بود.
شرط لازم براي تحقق اهداف وسيع و در عين حال با اهميت نظام آموزش ، وجود نيروي انساني بويژه مديراني است كه علاوه بر داشتن توانايي ها و مهارتهاي فني ، انساني واداري داراي ذهني فلسفي و تفكري خلاق باشند. ذهن فلسفي و تفكرات خلاق به مديران كمك مي كند تا در بر خورد با مسائل تربيتي راه حل هاي صحيح و علمي بكار گيرند.
مديريت كاري پيچيده و در واقع هنري تمام و كمال است. يكي از دلايل اين موضوع آن است كه مديران براي انجام وظايف خويش با انسانها سر و كار دارند . انسان موجودي است ارزشمند و پر رمز راز و دستيابي به كاميابي از فعاليتهاي جمعي منوط به شنا خت و بهره گيري از استعداد هاي نهفته و بروز نو آوري هاي او مي باشد .كارايي و اثر بخشي هر سازمان تا حد قابل ملاحظه اي به نحوه مديريت و كاربرد صحيح و مؤثر منابع انساني بستگي دارد .
نياز به مديريت و رهبري در همه ي زمينه هاي فعاليت اجتماعي محسوس وحياتي است. اين نياز بويژه در نظامهاي آموزش و پرورش اهميت بسيار دارد . زيرا آموزش و پرورش نقش اساسي در گردش امور جامعه و تداوم و بقاي آن بر عهده دارد و رهبري و مديريت اثر بخش ، لازمه تهيه و اجراي برنامه هاي آموزش وپرورش نتيجه بخش است .(علاقه بند 1371).
امروزه، هنر مديريت و تعليم و تربيت انسانها را ، از دشـوار ترين ، ظـريف ترين و پر ثمر ترين كارهاي آدمي ميدانند وبه مديريت تا آن حد اهميت مي دهندكه هنر اداره كردن را از عمده شاخصهاي عمده تمدن معاصر اعلام مي نمايند.
از بين انواع مديريت ، مديريت بر سازمانهاي آموزشي و پرورشي را با اهميت ترين ، پيچيده ترين ، مشكل ترين و مؤثر ترين مديريتها مي دانند . زيرا ثمره آموزش و پرورش توأم با مديريتهاي مطلوب و خلاق و مناسب از يك سو تبديل انسانهاي خام به انسانهاي خلاق ، بالقوه ، رشديافته ، متعادل و قيمتي شده و كمال يافته است و از سوي ديگر تأمين كننده ي احتياجات نيروي انساني هر جامعه در سطوح مختلف و در بخشهاي متفاوت فرهنگي ، اجتماعي و اقتصادي است .تحولات فرهنگي و اجتماعي در عصر حاضر آموزش و پرورش و نهادهاي آن را از بيخ و بن دگرگون ساخته و در نتيجه مأموريت ويژه پرورش و آموزش نسلهاي نو خاسته از بسياري جهات به نظامهاي آموزشي سپرده است .مديريت آموزشي امروزه ، به مفهوم رهبري وراهنمايي و اصلاح و تغيير مورد نظر است. از اين رو نيل به اهـداف عـالي آمـوزش و پرورش در هر جـامعه اي مستلزم تجديد سازمان و نو انديشي در مديريت نظام آموزشي است . (علاقه بند1372،ص135).
با توجه به اهميت مديريت آموزشي بايد به نقش ويژگيهاي شخصيتي از جمله ميزان خلاقيت و ابتكار مديران در ارتقاء نظام آموزشي پرداخت.
در عصر شتاب ،سرعت و انفجار اطلاعات ، مديراني خواهند توانست به اهداف سازماني خويش جامه ي عمل بپوشانند كه از سرعت كافي در تفكر ، تصميم گيري ، برنامه ريزي و اجرا داشته باشند. غالب موفقيتها و تغييرات اجتمايي شگرف زماني تحقق پيدا مي كند كه مديران و انديشمندان جامعـه ، خود بر اسـاس خـلاقيت و توانايهاي الــي خويش به ارائه ابتكار و اختراع و نوآوري اقدام كند.
بنابراين بدون شك پيشرفتهاي جديد در عرصه زندگي بشر از طريق خلاقيت و نو آوري حاصل شده است. جامعه جهاني امروز پيوسته دچار تحول و دستخوش گرگوني است. براي زيستن در چنين محيط متغير و بي ثباتي مديريت خلاق ضرورت مي يابد.
در مجموعه اي كه خلاقيت و نو آوري از ضروريت و عامل اصلي است ، نقش مديريت بسيار مهم است. زيرا مديريت مي تواند توانايي و استعداد و خلاقيت و نو آوري را در افراد ايجاد ، ترويج و تشويق كند. خلاقيت و نوآوري تعهد عمده اي را براي مدير مدرسه به وجود مي آورد. تعهدي كه او را قادر مي سازد از عقايد قالبي و تعصب جاهلي و قراردادها و جريانهاي عادي فراتر رفته و به تعالي فكري دست پيدا كند ،به امر پژوهش ارج نهد و يافته هاي آن را بكار گيرد وبا انعطاف امر مشكلي را با تدبير خردمندي حل كند.
در نهايت آنكه تلاش براي اثر بخشي ،وجه اشتراك اصلي همه سازمانها است به گونه اي كه اكثر تحقيقات انجام شده در حوزه سازمان و مديريت آگاهانه ويا نا آگاهانه و يا مستقيم يا غير مستقيم به آن پرداخته اند.(ريچارد 1376، ص20) . مفهوم موفقيت در مديريت با تعبير ميزان موفقيت نتايج حا صل از كار بايد مهمترين هدف يك مدير با شد . بازدهي كار يك مدير نيز بايد از طريق صادره هاي مديريت سنجيده شود نه ميزان وارده ها . يعني موفقيت هاي كاري او نه مجموعه كارهايي كه به او محول مي شود يادر روز انجام مي دهد . موفقيت چيزي است كه مدير از راه اعمال صحيح مديريت بدست مي آورد و بصورت بازده كار ارائه مي كند . تعريف صحيح و بدون ابهام درباره ي اثر بخشي مديريت همان ميزان موفقيت مدير در زمينه بازدهي و نتايج كاري است كه به او محول شده است . مديران با مديريت سنجيده ي خود مي توانند مجموعه مدرسه را به مو فقيت برسانند و زودتر و بهتر به هدفهاي آموزش و پرورش نايل آيند.تحقق هدفهاي مدرسه مأ موريتي است كه مدير مدرسه و ديگر كار گزاران و معلمان به دنبال آن هستند و اين مأ موريت زماني به خوبي انجام مي شود كه مدير مدرسه در مديريت ، سازماندهي ، رفتار ، تصميم گيري و فرايندهاي مختلف مربوط به مدرسه به طور مطلوب حركت كند و بتواند توان، نيرو ، استعداد و تخصص مجموعه مدرسه را با يكديگر هماهنگ كند و آن رادر خدمت هدفهاي مدرسه قرار دهد
كارايي و اثر بخشي نظام آمــوزشي در گرو مديريت اثـر بخش و كـار آمـد اين نظام است ، بنا براين بايد مديران اثربخش شناسايي شده وبه آنها مسئوليتهاي لازم تفويض شود . از اين رو شنا خت مديراني كه بتوانند در مو قعيتهاي مختلف خلاقيت از خود نشان داده و سازمان مدرسه را به سوي پيشرفت وموفقيت سوق دهند از ضروريات مي باشد .
نظام آموزش و پرورش سازماني عظيم و گسترده است كه با تعداد كثيري دانش آموز سر و كار دارد ، وظايف متعدد و متنوعي انجام مي دهد ،كاركنان فراوان با دانش و مهارتهاي گوناگون به خدمت ميگيرند ، منابع مالي و مادي عظيمي مصرف ميكنند و روي هم رفته آثار و نتايج دامنه داري به بار مي آورد . بدون ترتيب گردش كار و فعاليتهاي چنين تشكيلاتي به برنامه ريزي آگاهانه و سازماندهي هوشمندانه نياز دارد. در نتيجه بخشي از خدمات حساس و خطير آن مستلزم رهبري و مديريت خلاق مي باشد
ضرورت تحقيق سـازمان آمــوزش و پـرورش بحق از بزرگترين و پيچيده ترين نظامهاي اجتماعي محسوب مي گردد.سازماني كه از دير باز نقشي سازنده و اساسي در بقاء و تداوم فرهنگ و تمدن بشري داشته و امروزه نيز سنگ زير بناي توسعه فرهنگي سياسي ، اجتماعي و اقتصادي هر جامعه است . مطالعه در زمينه ي عوامل مؤثر در تغيير و تحول جامعه ها و پيشرفت و ترقي آنها حكايت از آن دارد كه دوران شكوفايي آنها با رشد وپويايي سازمانهاي آموزش و پرورش مقارن بوده است و از بيشترين نيرو هاي كيفي و كمي كار آمد و توانمند برخوردار بوده اند . بنابر اين پذيرفتني است كه در جوامع امروز آموزش و پرورش نقش و مسئوليت خطيري بر عهده دارد . شواهد بسياري دال بر آن است كه اين مسئوليت رفته رفته دشوار تر و با اهميت تر مي شود . رشد فزاينده كمي وكيفي ساختار نظام آموزشي كشور ،محتواي دروس ، پيچيدگي مسائل سازماني مدارس ، رشد حرفه اي معلمان و انتظارات ديگر نهادها و سازمانها و اولياء از نظر آموزشي ، لزوم توجه به بهبود مديريت و رهبري آموزشي اثر بخش را الزامي ساخته است . مديران آموزشي نقش حياتي و حساس در پيشبرد اهداف تعليم و تربيت دارند . آنان رهبران سازماني گسترده و عظيم و پر اهميت آموزش و پرورش هستند و لذا تربيت و تأمين اين قبيل مديران بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است . تصور اين امر كه هر كس مي تواند يك مدرسه يا مؤسسه آموزشي واداري را اداره كند بدون آنكه مجهز به سلاح هنر علم و تجربه مديريت باشد نوعي ساده انديشي است . به غلو نخواهد بود اگر بگوييم كه با داشتن مديراني شايسته ،خلاق ،دلسوز ، مدبر وبا تجربه مي توان چهره ي سازمان هاي آموزشي را متحول ساخت و فضاي مدارس را به فضاي گرم ، صميمي ، روح افزا ، پرتلاش ،هماهنگ و لذت بخش تبديل نمود .
براي تحقق اهداف آموزشي و داشتن سازماني پويا و دست يابي به انتظاراتي كه براي نقش مدير درنظر گرفته شده است لازم است كه مديران اثر بخش شناسايي شده و به آنها مسئوليتهاي لازم تفويض گردد . از اين رو شناخت مديراني كه بتوانند در موقعيتهاي مختلف خلاقيت از خود نشان داده و سازمان و مدرسه را به سوي پيشرفت و موفقيت سوق دهند از ضروريات مي باشد .
تعريف اصطلاحات-مديريت
مديريت ، فرايند بكارگيري مؤثر و كارآمد منابع مادي و انساني در برنامه ريزي ، سازماندهي ،بسيج منابع و امكانات ، هدايت و كنترل است كه براي دستيابي به اهداف سازماني و براساس نظام ارزش مورد قبول صورت مي گيرد .
-مديريت آموزشي
مديريت آموزشي عبارت است از ايجاد زمينه و فراهم ساختن وسيله به منظور بروز و بكارگيري استعدادهاي دانش آموزان و دانشجويان ، تحكيم بخشيدن به روابط انساني گروهي و اتخاذ روش و تعيين خط مشي اصولي در كليه امور ،براي بارور ساختن هدفهاي تربيتي. (عسكريان 1365، ص92).
رهبري
بزعم جرج تري :رهبري عبارت است از عمل تأثيرگذاري برافراد بطوريكه از روي ميل و علاقه براي هدفهاي گروهي تلاش كنند .
رابرت تاننبوم ،ايـروينگ وچلر و فـرد مـازاريك «رهبري را بعنوان تأثيرگذاري بين افراد تعريف مي كنند كه در وضعيتي اعمال مي شود و بوسيله فراگرد ارتباط بسوي تحقق هدف يا هدفهاي خاص معطوف مي گردد». هارولد كونتز و سيرل اودانل مي نويسند كه رهبري تأثيرگذاري بر افراد است تا تحقق هدف مشتركي را دنبال كنند . (پال هرسي وكنث بلانچارد 1374، ص72).
رهبري توانايي در اعمال نفوذ بر گروه در جهت تأمين هدف مي باشد . منبع اعمال نفوذ احتمالاً دارا بودن پايگاه رسمي است . از آنجا كـه مقام مـديريت با خـود اختيارات رسمي دارد مي توان گفت كه يك رهبر نقش رهبري را از آن جهت بر عهده مي گيرد كه پست ومقام سازماني اين هديه را به او اعطا كرده است .(استيفن پي. رابينز 1378، ص 641).
رهبري آموزشي
رهبري آموزشي عبارت از ياري و مدد به بهبود كار آموزش و هر عملي كه بتواند معلم را يك گام پيشتر ببرد رهبري آموزشي خوانده مي شود .(كيمبل وايلز 1376، ص 6 ).
-اثر بخشي
انجام دادن كارهاي شايسته يا مناسب است كه به گزينش هدفهاي مناسب مربوط مي گردد . (استونر و فريمن 1375، ص 14 ).
يا اثربخشي سازمان عبارت است از درجه يا ميزاني كه سازمان به هدفهاي مورد نظر خود نايل مي آيد . اثـر بخشي يك مفهوم كـلـي دارد . آن بصورت ضمني در برگيرنده ي تعدا زيادي از متغير هاست (در سطح سازمان و دواير ) هنگام تأثير اثر بخشي سازمان حدود يا ميزاني كه هدفهاي چند گانه (چه رسمي چه عملياتي ) تأمين شده اند سنجيده يا اندازه گيري مي شوند و مورد قضاوت قرار مي گيرند (دفت ريچارد ال 1377، ص 103).
كارايي
انجام دادن كـارها به نحو شايسته يا مناسب است كه در قالب و بر حسب رابطه بين داده ها و ستاده ها بيان مي شود .(استونر و فريمن 1375، ص 14). واژه كارايي نسبت به اثر بخشي مفهوم محدودتري دارد ودر رابطه با كارهاي درون سازماني مورد استفاده قرار مي گيرد . كارايي سازمان عبارت است مقدار منابعي كه براي توليد يك واحد محصول به مصرف رسيده است و مي توان آنرا بر حسب نسبت مصرف به محصول محاسبه كرد . اگر سازماني بتواند (در مقايسه با سازمان ديگري ) با صرف مقدار كمتري از منابع به هدف مشخصي برسد مي گويند كه كارايي بيشتري دارد. ( ريچارد ال.دفت 1377، ص 103).
-بهره وري
در واقع استاندارد زنـدگي و رقابت صنعتي به افزايش بهره وري بستگي دارد . تـعدادي از كارشناسان بهره وري را در قـالب نسبت داده ها به ستاده ها تشريح كرده اند و برخي ديگر نيز بهروري را عبارت از رابطه ي كمي ميان آنچه تــوليد شده و آنـچه كـه مصرف شده است بيان نموده اند ، بنابراين بهره وري نه تنها به افزايش ستاده در طول يك دوره ي زماني گفته مي شود بلكه به افزايش نسبي ستاده در قبال داده مشخص هم گفته مي شود .(بووي-انجلام ام 1372،ص 146).
بهره وري به معناي كنوني آن و به گفته گروهي از استادان نامدار مديريت عبارت است ازنسبت برون داد بر درون داد يا حفظ كيفيت در زمان معين . به تازگي بر تعريفي كه گفته شد بخش يا شرط ديگري افزوده شده است تا چگونگي كيفي تعريف را به سوي توجه و مراقبت از ارزشهـاي والاي انساني افـزايش دهـد . جزء تازه ي تعريف ، كيفيت برتر زندگي كاري خوانده مي شود .(كونتز اودانل370، ص9).
-خلاقيت
خلاقيت عبارت است از به كارگيري توانايي هاي ذهني براي ايجاد يك فكر يا مفهوم جديد .(كنت لابيك 1988، ص 94).
خلاقيت به معني توانايي يا پيش بيني و ارائه ايده هاي تازه است . به عبارت ديگر ايجاد طرحهاي ذهني تازه وتركيب تازه اي از آنها را خلاقيت مي گوييم . اين ايده ها و طرحها مي تواند دربـاره هـر چيزي بـاشد .
سؤالات تحقيق 1- آيا بين خلاقيت مديران و ميزان اثر بخشي آنان رابطه وجود دارد ؟
2- از نظر معلمان مديران اثر بخش در كداميك از ابعاد ششگانه اثر بخشي موفق تر هستند ؟
3- آيا بين اثر بخشي مديران با توجه به متغير هاي فردي و ( سنوات خدمت ، سنوات مديريت و مدرك تحصيلي ) تفاوت وجود دارد
جامعه آماريجامعه آماري تحقيق حاضر كليه مديران مدارس ابتدايي و راهنمايي شهرستان لامرد اعم از پسرانه و دخترانه ، دولتي ، مسئوليت اداره ي مدارس را بر عهده دارند تشكيل مي دهند
نمونه آماري تعداد افرادي كه به عنوان تحقيق در پژوهش شركت داده شده اند با توجه به اهداف پژوهش و روش تحقيق ، امكانات مالي و زمان و حجم جامعه 35 % از مجموع جامعه آماري در نظر گرفته شده است .
از آنجا كه جامعه مورد نظر از يك سري زيرگروه ها و طبقات فردي در ارتباط با ويژگي موردتحقيق شكيل شده است . از اين رو از روش نمونه گيري تصادفي طبقه اي استفاده شده است
ابزار و شيوه جمع آوري اطلاعات
در اين پژوهش ازيك آزمون و يك پرسشنامه جهت جمع آوري اطلاعات استفاده شده است . به منظور سنجش ميزان خلاقيت مديران از آزمون تورنس كلامي استفاده گرديده است . آزمون مذكور چهار عامل خلاقيت را اندازه مي گيرد كه عبارتند از : سيالي ، ابتكار ، انعطاف پذيري و بسط .
دومين وسيله ، پرسشنامه اي است كه براي سنجش معيارهاي اثر بخشي مورد انتظار معلمان از مديران مورد استفاده قرار گرفت كه شامل شش بعد بود :
1- رهبري معلمان و كاركنان 2- ياري رساندن به دانش آموزان 3- روابط سازنده با اولياء 4-بر خورد شايسته با معلمان و كاركنان 5- مهارت در ارزشيابي 6- اداره امور مدرسه .
پايايي اين پرسشنامه از طريق دوباره سنجي بر روي 10% نمونه ذكر شده (30 نفر از معلمان) با فاصله ي زماني دو هفته اجرا گرديد و ضريب همبستگي 80/0= R حاصل شد ، و روايي صوري آن نيز از طريق نظر تخصصي اساتيد محترم بررسي قرار گرفت
روشهاي آماري در اين پژوهش با توجه به موضوع و سؤالات تحقيق روش هاي آماري زير مورد استفاده قرار مي گيرد :
1- براي پاسخ به سؤال اول و اصلي تحقيق از ضريب همبستگي پيرسون.
2- براي پاسخ به سؤال دو از تحليل واريانس طرح هاي تكراري .
3- براي پاسخگويي به سؤال هاي 3 از تحليل واريانس يكطرفه .
دریافت نتیجه گیری :
دریافت
كلام اول 
موضوع: مقالات كنفرانس هاي داخلي
نويسنده: 
تاريخ: 29 دي 1388
بازديدها: 13086
